سمیه سبکبار - دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه هنر و معماری کمال الملک، نوشهر، ایران
هانیه دلاوریان - دکتری تخصصی فلسفه هنر، دانشگاه کمال الملک نوشهرو علوم تحقیقات، تهران، ایران
ابوالقاسم دادور - دکتری تخصصی باستان شناسی، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا،تهران، ایران

انسانها در هردورانی به دنبال هنر و نیز پاسخی برای این پرسش بوده اند، که هنر چیست فلاسفه و بزرگان در طول تاریخ تعاریف متفاوتی را از هنر ارائه داده اند، اما نمیتوان گفت که قطعا این نظریه ها و تعاریف درست است. در ایران یکی از سبک های مطرح نقاشی، نقاشی قهوه خانه ای میباشد که جزء نقاشی عامیانه محسوب می شود، که به آن خیالی نگاری نیز میگویند.در دوره قاجار مخاطبین این هنر، مردم عادی بودند و نقاشان بر اساس خواسته ی مردم داستانهایی را از وقایع کربلا و شاهنامه بر روی پرده ها تصویرسازی و تکرار میکردند. زمینه ی شکل گیری این هنر سنت مرثیه سرایی و تعزیه خوانی در ایران بوده است. این همه تجلی حقیقت ذهنگرا و خیال پرداز و احساس نقاش ایرانی، جستجوی معنوی او در پی دنیایی سوای دنیای مادی را باید مدیون اندیشه و الهامی دانست، که در دوران ظهور اسلام، سبب ساز نوعی وحدت و عبادت هنرمندان سرزمین ایران می شود. با توجه به اینکه هنر ایرانی همواره مورد توجه هنر شرق و نیز هنر غرب بوده، و این پرسش مطرح میشود که در خلق عناصر اصلی نقاشی قهوهخانهای و هنر از دیدگاه کالینگوود چه وجوه مشترکی میتواند باشد لذا در این مقاله به پاسخ به اینپرسش پرداخته شده است، تا با نگاهی نو به هنرقهوه خانه ای که یکی از هنرهای سنتی و اصیل ایرانی است و بررسی آن از دیدگاه فلسفی به نوعی به این جریان هنری بها داده شود. با بررسی ویژگیهای نقاشی قهوه خانه ای و نمونه های حاضر از آثار قهوه خانه ای و تحلیل و بررسی آنها از طریق جداول توصیفی، کاملا مشهود است که بین نظریه کالینگوود و آثار قهوه خانه ای وجوه مشترکی وجود دارد، از لحاظ فرم ، محتوی، و رنگ. در تمامی این نمونه ها خلاقیت و بیان احساس به وضوح دیده میشود و تصاویر به صورت ذهنی و بدون الگو میباشد.

کالینگوود، نقاشی قهوه خانه ای ، هنرخیالی سازی، بیان احساس، فلسفه غرب