معصومه وزیری هامانه - کارشناس حقوق

مجازات یکی از قدیمی ترین نهادهای بشری است. خصیصه بارز این نهاد، ناخوشایند بودن آن برای کسی است که مورد مجازات قرار می گیرد. این ویژگی فلاسفه را برانگیخته است تا در صدد ارایه توجیهاتی برای آن برآیند.این مقاله که در دایره المعارف فلسفه را تلیج به نگارش در آمده است، می کوشد نظریات فلسفی مختلف راجع به این مطلب را بررسی نماید. در ابتدا دو رویکرد آینده نگرا یا غایت گرا و گذشته گرا یا واپس گرا مطرح می شود. در رویکرد نخست مجازات به دلیل تامین هدفی آتی و نتایج سودمند آن توجیه می شود؛ در حالی که رویکرد دوم به خطایی که مجرم مرتکب شده است توجه دارد.هریک از این دو رویکرد، مظاهر متفاوتی دارد. معروف ترین مظهر رویکرد گذشته نگرا نظریه تلافی جویانه است که ایده اصلی آن به یک معنا تاوان جرم است. از جمله مظاهر رویکرد آینده نگرا، نظریه تقلیل جرایم، باز پروری، اصلاح و درمان مورد است که بررسی قرار می گیرند.در مقابل این نظریات که به مجرم توجه دارند، در بخش پایانی مقاله، نظریاتی که می کوشند مجازات را با توجه به قربانی جرم توجیه کنند مورد بررسی قرار گرفته و دو نظریه ارضای خاطر و جبران خسارت مطرح شده است.

مجازات، مکتب اصالت سود، تلافی جویی، مکتب تقلیل جرایم، بازپروری، جبران خسارت، اصلاح و درمان، ارضای خاطر.