اردشیر جوانمرد زاده - استادیار دانشگاه محقق اردبیلی
مژگان رستمی - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
فردین عینی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، مسئول موزه های استان اردبیل

با مطالعه و بررسی سکه ها در طول تاریخ می توان دریافت که نقوش و خطوط سکه ها دارای پیام اجتماعی، سیاسی و بالاخص مذهبی بوده ا ند که به دست ملتها رد و بدل می شد .سکه ها، نقش مهمی در میراث فرهنگی و از ارزش بالای هنری برخوردارند. تشکیل حکومت اتابکان آذربایجان نقطه ی عطفی در تاریخ حکومت سلجوقیان و شاید بتوان از بین تمام حکومتهای اتابکی دیگر، از همه مهمتر دانست. شاخه های متعدد امپراطوری سلجوقی به ضرب سکه مبادرت میکردند ولی این سکه ها از نظر کمیت و کیفیت متفاوت و از نظر شکل ظاهری نشانگر مذهب آنها بود. در زمان ظهور دولت اتابکان، سیستم سکه متکی به مس بود. بدین معنی که از مس برای ضرب سکه سود می بردند این سکه ها بیشتر ویژگیهای محلی داشتند و در محدوده سرزمینی دولتهایی که آنها را ضرب نموده بودند؛ استفاده می شد. سکه های مسی به دو صورت ضرب کامل و ناقص دیده میشوند. لذا سکه های دوره سلجوقی نسبت به دیگر دوره ها کمتر مطالعه شده اند در این پژوهش حاضر سعی بر آن است با روش میدانی(مستندنگاری)، توصیفی و کتابخانه ای صورت گرفته به معرفی این سکه ها و در پی پاسخ به پرسش هایی همچون: ویژگی سکه ها و سبک شناسی آن ها اوضاع سیاسی و چگونگی مذاهب آن دوران پی برد حاصل از این پژوهش، سکه ها از جنس مس، در اندازه و قطرهای گوناگون، ضرب بصورت چکشی و دستی، دارای نقش اسب سوارکار، گیاهی، علامت های نمادین، خطوط کوفی و نسخ به زبان عربی، و دارای حاشیه کتیبه ای و گیاهی است. و با توجه به القاب روی سکه سلاطین عوامل محلی تاثیرات سیاسی و اقتصادی، و مذاهب نقش اساسی در ضرب سکه ها داشته است.

سکه، سلجوقیان ،اتابکان آذربایجان، اردبیل