پیمان کشاورز - دانشیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
مهدی عباس زاده - کارشناس ارشد مسئول تغذیه گیاه مدیریت زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی

کارایی مصرف نیتروژن شاخص بسیار مهمی برای قضاوت در مورد استفاده آگاهانه نیتروژن در گیاهان به شمار می رود. این شاخص تحت تاثیر عوامل مدیریتی، اقلیم و همچنین ویژگی­های خاک قرار دارد. به منظور تخمین کارایی مصرف نیتروژن در مقیاس مزرعه ای و تعیین نقش عوامل خاکی، تعداد 20 مزرعه گندم در نقاط مختلف استان خراسان رضوی انتخاب گردید. دو سطح کودی نیتروژن صفر و برابر با عرف زارع از منبع اوره در هر یک از مزارع اعمال گردید. در مزارع آزمایشی عملکرد دانه گندم (عرف زارع) پس از ثبت به دوگروه جامعه با عملکرد بالا (بیش از 5 تن در هکتار) و جامعه با عملکرد پایین (کمتر از 5 تن در هکتار) تقسیم شدند. سپس شاخص های کارایی نیتروژن در هر دو گروه جامعه تعیین گردید. نتایج نشان داد شاخص های کارایی نیتروژن در هر دو گروه جامعه عملکردی بسیار کمتر از حد مطلوب بود. با­وجود این، در جامعه عملکرد بالا، کارایی زراعی (2/8 کیلوگرم در کیلوگرم)، کارایی بازیابی ظاهری (25 درصد) و بهره­وری ناخالص (46 کیلوگرم در کیلوگرم) بیش از جامعه عملکرد پایین بود، اما تفاوتی بین کارایی فیزیولوژیک در دو جامعه عملکردی وجود نداشت. بر خلاف جامعه عملکرد بالا، در گروه جامعه عملکرد پایین همبستگی معنی­داری بین کارایی زراعی نیتروژن و کربن آلی خاک (P

کارایی زراعی نیتروژن, بهره وری ناخالص نیتروژن, عوامل خاکی, کربن آلی خاک, کارایی فیزیولوژیک نیتروژن