مراد سپهوند - مربی پژوهش، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
فرهاد خرمالی - استاد گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرشاد کیانی - استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
کامران افتخاری - استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

تشخیص افق سطحی خاک و اندازه­گیری ضخامت و تغییرات آن با حفر نیم­رخ خاک امکان­پذیر است. این­کار مستلزم هزینه، وقت و نیروی انسانی ماهر است. رهیافت مدل­سازی روابط خاک - زمین­نما این امکان را می­دهد تا با توجه به ویژگی­های پستی و بلندی زمین­نما بتوان مدل پیش­بینی ضخامت افق سطحی خاک را از طریق روش آماری مناسب تهیه نمود. در این تحقیق ویژگی­های اولیه و ثانویه پستی و بلندی زیرحوضه ریمله واقع در استان لرستان (منطقه زاگرس میانی) از مدل رقومی ارتفاع (DEM) استخراج شد. سپس، در 191 نقطه انتخاب شده به روش تصادفی سیستماتیک در سطح زیرحوضه، ضخامت افق­سطحی اندازه­گیری شد. داده­های مربوط به ضخامت افق­سطحی و ویژگی­های پستی و بلندی زمین­نما به روش آماری رگرسیون خطی گام­به­گام با استفاده از نرم­افزار اس­پی­اس­اس نسخه 19 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که پیش­بینی ضخامت افق­سطحی خاک با مدل با دو ویژگی ارتفاع از سطح دریا (E) و درصد شیب (S) رابطه منفی و با جهت شیب (AS) رابطه مثبت داشت. مدل برازش داده شده به داده­ها عبارت بود از AS 008/0 + S 152/0- E 012/0 -596/39 = Athick. ضریب تبیین مدل برابر با 54/0 به­دست آمد. نمودار ضخامت افق­سطحی پیش­بینی شده در مقابل ضخامت مشاهده شده افق سطحی خاک نیز رابطه خطی با همین ضریب تبیین 54/0 را نشان داد که بیان­گر توانایی مدل در پیش­بینی ضخامت افق سطحی است. سایر ویژگی­های پستی و بلندی زمین­نما نیز بر ضخامت افق­سطحی خاک موثر بود، اما تاثیر آن­ها در سطح 5 درصد معنادار نبود و بنابراین، در مدل پیش­بینی ضخامت افق­سطحی خاک دخالت داده نشدند.

مدل پیش بینی ضخامت افق سطحی خاک, زاگرس میانی, مدل رقومی ارتفاع