سمانه خلیلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
امیر بستانی - دانشیار، گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
محمود باقری - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

یکی از راه های استفاده و بهره برداری از آب واراضی شور استفاده از ارقام متحمل به شوری مانند گیاه کینوا است. مدیریت عناصر غذایی مانند فسفر در خاک های شور می تواند اثرات منفی شوری بر رشد و عملکرد گیاهان را کاهش دهد. به منظور بررسی تاثیر سطوح شوری و فسفر بر برخی ویژگی های گیاه کینوا در شرایط گلخانه ای آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار صورت پذیرفت. تیمارهای آزمایش شامل شوری آب آبیاری در شش سطح: شاهد (7/0)، 3، 6، 9، 12 و 15دسی زیمنس بر متر و فسفر از طریق اضافه کردن به خاک از منبع سوپر فسفات تریپل در چهار سطح، 0، 50، 100، 200 کیلوگرم در هکتار (معادل 01/0، 02/0 و 04/0 گرم فسفر در گلدان) بود. نتایج نشان داد با افزایش شوری آب آبیاری تا 15 دسی زیمنس بر متر (معادل شوری نهایی عصاره اشباع خاک 44/30 دسی­زیمس بر متر)، ارتفاع گیاه 65/18% و طول پانیکول 4/52 درصد کاهش، هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 72/218 دسی زیمنس بر متر بود و غلظت سدیم در گیاه 5/18 درصد افزایش یافت. با افزایش فسفر به خاک تا سطح 100 کیلوگرم بر هکتار ارتفاع گیاه در مقایسه با شاهد 3/12%، طول پانیکول 79/8% و غلظت فسفر در اندام هوایی گیاه 5/12 درصد افزایش یافت. نتیجه حاصل از مقایسه میانگین اثر متقابل شوری آب آبیاری و فسفر بر ارتفاع گیاه نشان داد که در تمام سطوح فسفر، شوری 3 دسی زیمنس بر متر باعث ایجاد بیشترین ارتفاع گیاه شد که در مقایسه با شاهد 09/15 درصد افزایش یافت. افزودن فسفر تا سطح 100 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار باعث کاهش اثر تنش شوری در گیاه شد اما در 200 کیلوگرم اثرات شوری را تشدید کرد و منجر به تشدید کاهش ارتفاع گیاه و طول پانیکول شد. بیشترین غلظت فسفر در سطح 100 کیلوگرم در هکتار فسفر و شوری 15 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد که در مقایسه با شاهد 92/80 درصد افزایش یافت. بر اساس نتایج به دست آمده کینوا می تواند انتخاب بسیار مناسبی برای زمین های شور و کم بازده باشد.

خاک شور, تنش شوری, مقاوم به شوری, سوپر فسفات تریپل