محمدمهدی قره داغی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی / دانشگاه زابل مسئول اداره فنی و زیربنایی و آب و خاک مدیریت جهاد کشاورزی اشتهارد
سیدمحمود طباطبایی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل
عیسی معروف پور - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه کردستان
فرزاد حسین پناهی - استادیار گروه زراعت، دانشگاه کردستان.

از اساسی­ترین شرایط موفقیت­آمیز بودن بهره­برداری از یک سامانه آبیاری قطره­ای نواری (تیپ)، طراحی درست و متناسب عوامل موثر در عملکرد هیدرولیکی آن با توجه به شرایط مزرعه و نوع کشت می­باشد. دو پارامتر مهم و حساس در این راستا، فاصله لترال­ها و فاصله قطره­چکان­ها می­باشد. عدم انتخاب صحیح این دو پارامتر، کارایی یک سامانه آبیاری قطره­ای نواری را تحت تاثیر قرار می­دهد و همچنین تاثیر بسزایی در هزینه­های اجرای این­گونه سیستم­ها دارد. بدین منظور آزمایشی فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با هدف بررسی اثر فاصله نوارهای آبیاری و فاصله قطره­چکان­ها بر روی عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب گندم در منطقه مشکین­دشت کرج انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل فواصل مختلف نوارهای آبیاری (در سه سطح  30، 45 و 60 سانتی­متری) و فاصله قطره­چکان­ها (درسه سطح 10، 20 و 30 سانتی­متری) بود. نتایج نشان داد که در بیشتر شاخص­های مورد بررسی، فاصله قطره­چکان 20 سانتی­متر در فاصله لترال­های مختلف، تیمار برتر بوده­است. نتایج کلی این تحقیق نشان داد اگرچه فاصله لترال 30 سانتی­متر منجر به حصول بالاترین عملکرد شد، اما بر اساس بررسی­های اقتصادی مشخص شد که بالاترین صرفه اقتصادی برای یک مزرعه گندم با سامانه آبیاری تیپ، در فاصله لترال 45 سانتی­متری قابل دستیابی خواهد بود که می­تواند مورد توجه کشاورزان قرار گیرد.

آبیاری تیپ, بهره وری آب, عملکرد هیدرولیکی, اقتصاد آبیاری تیپ