محمد علی علیزاده - دانشیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، گروه بانک ژن منابع طبیعی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
علی اشرف جعفری - استاد پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ، بخش مرتع، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

با توجه به تولید اسانس ارزشمند و سازگاری این گونه ها با بخش های وسیعی از مراتع استپی و نیمه استپی کشور، کشت و اهلی کردن آنها جهت توسعه کشت در مناطق مختلف کشور ضروری می باشد. برخلاف گیاهان زراعی، بذر گیاهان وحشی به رغم داشتن قوه نامیه بصورت یکنواخت در مزرعه جوانه نمی زنند. فرآیند توانمند سازی بذر از طریق پرایمینگ بذر، درصد جوانه زنی و بنیه ای بذرها را نسبت به شاهد افزایش می دهد و می توانند مورد استفاده بهره برداران جهت کشت و کار قرار گیرند. در این تحقیق، خصوصیات جوانه زنی بذر سه گونه جنس کاکوتی (Ziziphora clinopodioides، Ziziphora tenuior وZiziphora capitata) و سه گونه از جنس آویشن ( Thymus lancifolius، Thymus kotschyanus و (Thymus daenensis در آزمایشگاه تکنولوژی بذر بانک ژن منابع طبیعی وابسته به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع مورد مطالعه قرار گرفتند. بذر گونه ها در معرض تیمارهای پرایمینگ شامل اسموپرایمینگ (پلیاتیلنگلایکول)، هورمونال پرایمینگ (اسیدجیبرلیک)، ماتریکس پرایمینگ (ورمیکولیت، پرلیت و زئولیت)، هیدروپرایمینگ (خیساندن در آب مقطر) و شاهد (بدون پرایمینگ) قرار گرفتند. در گونه T.lancifolius حداکثرطول و وزن گیاهچه، با ماتریکس پرایمینگ مشاهده شد ولی در گونه T.kotschyanus، تیمار اسید جیبرلیک موجب افزایش طول گیاهچه و هیدروپرایمینگ موجب افزایش وزن گیاهچه شدند. تیمار بذر با ورمیکولیت در گونه Z.clinopodioides موجب افزایش طول گیاهچه(34%) و وزن تر گیاهچه (17%) شد. تیمار بذرها با پرلیت در گونه Z.capitata موجب افزایش 13 درصدی وزن گیاهچه نسبت به شاهد گردید. یافته های این مطالعه نشان داد که پرایمینگ با مواد جامد (ماتریکس پرایمینگ) دارای بیشترین اثر در توانمند کردن بذر گیاهان گونه های مذکور بود.

اسمو پرایمینگ, پرایمینگ بذر, ماتریکس پرایمینگ, هورمونال پرایمینگ