فرزانه سادات ابوالقاسمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی

شهروندی جریانی است که در بستر خود، منجر به رشد شهروندانی می شود که نه تنها از حقوق و آزادی برخوردارند، بلکه وظایفی را همبه منظور تضمین عدالت در جامعه برعهده می گیرند. ارتکاب جرم علیه شخصی که شهروند جامعه خود محسوب شده علاوه بر آنکه آسیبهای متعدد جسمانی، مالی، روانی و عاطفی برای وی به بار می آورد؛ از یک سو او را در پیچ وخم های مختلف مراکز پزشکی، پلیسی وقضایی قرار می دهد و از سوی دیگر با مداخله گران متعدد و پرونده های گوناگون اعم از کیفری، حقوقی، اداری و غیره مواجه می سازد. ازمیان مداخله گران عدالت کیفری شاهد که جزء شهروندان نیز محسوب می شود به عنوان چشم و گوش دستگاه قضا شناخته شده که میتواند با بیان آنچه دیده و شنیده است در جهت کشف حقیقت و اجرای عدالت موثر باشد. براین اساس پی ریزی حقوق شهروندی شاکیخصوصی و شاهد در فرایند دادرسی در کنار شناخت مشکلات و نیاز هایشان باید بر شالوده محکمی استوار گردد. ازآنجایی که عدالتترمیمی و بزه دیده شناسی حمایتی از رهیافت های نوین عدالت کیفری می باشد؛ لذا قانونگذار در آیین دادرسی کیفری مصوب 1392این حقوق را مدنظر قرار داده و در راستای حمایت ازحقوق شهروندی این دو کنشگر فعال عدالت کیفری تمهیداتی را اندیشیده است. درنهایت مجموع یافته ها و نتایج این تحقیق نشان می دهد که: اولا، به حقوق شهروندی شاکی خصوصی و شاهد نسبت به قوانین سابقتوجه جامع تری شده است. ثانیا، دلایل توجیهی حمایت از حقوق شهروندی شاکی خصوصی و شاهد در فرایند دادرسی کیفری احترام بهموازین حقوق بشری، قانون اساسی، کرامت انسانی، اجرای عدالت می باشد. ثالثا، حفظ حقوق شهروندی شاکی خصوصی و شاهد ریشه درآموزه های عدالت ترمیمی، بزه دیده شناسی حمایتی و دادرسی عادلانه دارد. رابعا، از مهم ترین جلوه های حمایتی حقوق شهروندی شاکیخصوصی و شاهد، تدابیری در جهت جبران تمام ضرر و زیان های مادی، معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم، حق بهرمندی ازخدمات مشاوره ای، معاضدت های حقوقی، اخذ رضایت یا جبران خسارت به عنوان پیش شرط توسل به سازو کارهای ارفاقی مانند: تعلیقتعقیب، بایگانی کردن پرونده و ... عدم افشای اطلاعات شاکی خصوصی، تدابیری در راستای حفظ امنیت جانی، مالی و حیثیتی شاهدمانند عدم افشای اطلاعات عدم مواجهه حضوری شاهد با طرفین پرونده، استماع الکترونیکی شهادت و تاسیس واحد حمایت از شهود رامی توان ذکر نمود.

شهروند، حقوق شهروندی، شاکی خصوصی، شاهد، فرایند کیفری