بررسی روند تغییرات آب مخزن سد مارون و تعیین ترکیبات موثر در احتمال بروز اتریفیکاسیون

این تحقیق به منظور بررسی کیفیت آب مخزن سد مارون و تعیین ترکیبات موثر در احتمال بروز یوتروفیکاسیون و با حمایت سازمان آب و برق خوزستان از فروردین تا شهریور ماه 1385 انجام گرفته است. رودخانه مارون که از کوههای نسبتاً بلند کهکیلویه سرچشمه می­گیرد، پس از طی مسیری طولانی از طریق تنگ تکاب وارد دشت بهبهان شده و پس از عبور از دشت بهبهان و دشت جایزان در محلی به نام قلعه شیخ پس از دریافت رود اعلاء رامهرمز, نام جراحی به خود گرفته و به تالاب شادگان می‌ریزد. سد بزرگ مخزنی مارون در 19 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بهبهان با ارتفاع 165 متر بر روی رودخانه مارون ساخته شده است. محدوده مورد مطالعه، پهنه دریاچه سد مارون می­باشد که تعداد 7 ایستگاه نمونه برداری در آن تعیین گردید. ایستگاه یک در ورودی، ایستگاههای 2 ، 3 ، 4 ،5 و 6،در درون دریاچه، و ایستگاه 7 در محل خروجی دریاچه در نظر گرفته شده است. نمونه برداری از آب به صورت ماهانه و از اعماق 2/0 از سطح, 6/0 از سطح و 8/0 از سطح دریاچه صورت گرفته است. آزمایشات شیمیایی با روش ارائه شده استاندارد متدو با دو بار تکرار انجام گردیدو جهت تعیین میزان فتوسنتز و تنفس در دریاچه سد مارون از روش بطریهای تاریک و روشن استفاده شد. نتایج اندازه گیریهای انجام یافته نشان دادکه میزان مواد مغذی و پارامترهای شیمیایی در دریاچه سد مارون برابر است با mg/L 026/0 فسفات , mg/L007/0 فسفرکل، mg/L 809/0 آمونیاک، mg/L 019/0نیتریت، mg/L 53/4 نیترات، mg/L83/6 اکسیژن محلول، BODبرابر با mg/L56/1, COD mg/L26/12, هدایت الکتریکی 1689 و مواد معلق mg/L25 می­باشد.همچنین، نتایج حاصل از محاسبه فتوسنتز و تنفس نشان داد که میزان فتوسنتز و تنفس در اعماق مختلف دریاچه سد مارون در فصل بهار به ترتیب برابر با mgc/m3/h002/0 و mgc/m3/h003/0 و در فصل تابستان بترتیب برابر با mgc/m3/h001/0 و mgc/m3/h007/0 می­باشد. مقایسه میانگین پارامترهای شیمیایی آب دریاچه سد مارون در ایستگاههای ورودی, درون دریاچه و خروجی از سدنشان داد که پارامترهای PH, شوری, EC, TDS, DO, NO2, NH4, PO4, P, COD و BOD دارای اختلاف معنی دار نمی­باشند اما پارامترهای دما, کدورت, TSS و NO3 دارای اختلاف معنی دار آماری هستند (05/0P).همچنین جهت بررسی ارتباط بین ترکیبات نیتروژن و فسفر با اکسیژن محلول, TDS و TSS از آزمون همبستگی استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین مقادیربارامترهای NO3 با TDS در ایستگاههای 1 , 2 , 3 , 4 و NO2 با DO در ایستگاه 3 و NH4 با TDS در ایستگاه 5 همبستگی معنی دار آماری وجود دارد .مقایسه نتایج اندازه گیری مواد مغذی و پارامترهای محیطی با استانداردهای موجود نشان داد که در اکثر موارد کیفیت آب دریاچه جهت مصارف آبیاری و حیات آبزیان مناسب می­باشد .نتایج بدست آمده همچنین نشان داد که بر اساس طبقه بندی کارلسون دریاچه سد مارون در فصل بهار و تابستان به ترتیب اولیگوتروفیک و مزوتروفیک می­باشد. البته شرایط مزوتروفیک بیشتر در شهریور ماه مشاهده گردیده است. همچنین، نتایج حاصله نشان داد که میزان فتوسنتز و تنفس و مطابق با طبقه بندی گلدمن آب دریاچه جزء آبهای اولیگوتروفیک با جرم جلبکی پایین و شفافیت بالا تقسیم بندی می­شود. در نهایت، نتایج حاصل از محاسبه بیلان مواد مغذی و مواد معلق در دریاچه سد مارون نشان داد که میزان مواد معلق در ورودی دریاچه بیشتر از خروجی آن می­باشد، اما میزان مواد مغذی در دریاچه­ و خروجی آن بیشتر از ورودی میباشد دلیل این امر را می­توان به جنس بستر دریاچه که سازند مارنی است و همچنین آزاد شدن فسفات از رسوبات کف دریاچه نسبت داد.