تدوین جداول زندگی مردان و زنان سال 1391 کشور به تفکیک شهری و روستایی و کاربرد آن در محاسبه حق بیمه انواع قراردادهای بیمه زندگی
نسخه کامل Research منتشر نشده است و در دسترس نیست.
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
Abstract:
جدول مرگ ومیر یا Life Table که در واژگان تخصصی جمعیت شناسی بیشتر با نام جدول عمر شناخته شده است، یکی از قدیمی ترین و رایج ترین ابزارهای تحلیل جعیت شناختی است که امروزه در گستره وسیعی از مطالعات و برنامه ریزی های اقتصادی- اجتماعی، جمعیتی- بهداشتی و بازاریابی و بیمه و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این جدول در اواخر قرن هفدهم توسط ستاره شناس مشهور، ادموند هالی که یکی از بنیانگذاران علم جمعیت شناسی نیز محسوب می شود، ابداع و به کار برده شد. اگرچه جداول عمر امروزی به لحاظ محتوا و خروجی دقت بیشتری نسبت به جدول عمر هالی دارد، اما مبنا و صورت جداول عمر کنونی مشابه نسخه ای است که هالی ابداع کرد.
محاسبه حق بیمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلندمدت شرکت های بیمه و سازمان تامین اجتماعی، و صندوق های بازنشستگی و محاسبات متعدد دیگر مربوط به بازار بیمه عمر مستلزم بهره گیری از جدول مرگ و میر مناسب است که باید منعکس کننده وضع کنونی و ادامه حیات جمعیت باشد. در ایران تاکنون جدول عمری که منعکس کننده الگوی مرگ ومیر واقعی و مبنای محاسبات جمعیتی و بیمه ای کشور باشد، انتشار نیافته و یا مورد قبول بازار بیمه کشور قرار نگرفته است. با این حال در سال های اخیر کوشش هایی از طرف بعضی سازمان ها و پژوهشگران صورت گرفته است که در آنها به جای برآوردهای مبتنی بر مدل ها و یا تجارب کشورهای دیگر، نرخ های مرگ ومیر جمعیت کشور مورد استناد قرار گرفته است.
طرح پژوهشی حاضر با تدوین جداول زندگی مردان و زنان سال 1391 کشور به تفکیک شهری و روستایی به کمک آمار مربوط به مرگ و میر کشور ، خلا بزرگ عدم وجود و عدم بهره برداری از آمار مرگ و میر کشور در محاسبات بیمه های عمر را پوشش داده است. این طرح همچنین با ارایه مثالهای متعددی نحوه بهره برداری از این جدول برای انجام محاسبات مربوط به قراردادهای بیمه عمر را ارایه کرده است.
پیش گفتار Research
جدول مرگ ومیر یا Life Table که در واژگان تخصصی جمعیت شناسی بیشتر با نام جدول عمر شناخته شده است، یکی از قدیمی ترین و رایج ترین ابزارهای تحلیل جعیت شناختی است که امروزه در گستره وسیعی از مطالعات و برنامه ریزی های اقتصادی- اجتماعی، جمعیتی- بهداشتی و بازاریابی و بیمه و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این جدول در اواخر قرن هفدهم توسط ستاره شناس مشهور، ادموند هالی که یکی از بنیانگذاران علم جمعیت شناسی نیز محسوب می شود، ابداع و به کار برده شد. اگرچه جداول عمر امروزی به لحاظ محتوا و خروجی دقت بیشتری نسبت به جدول عمر هالی دارد، اما مبنا و صورت جداول عمر کنونی مشابه نسخه ای است که هالی ابداع کرد.
محاسبه حق بیمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلندمدت شرکت های بیمه و سازمان تامین اجتماعی، و صندوق های بازنشستگی و محاسبات متعدد دیگر مربوط به بازار بیمه عمر مستلزم بهره گیری از جدول مرگ و میر مناسب است که باید منعکس کننده وضع کنونی و ادامه حیات جمعیت باشد. در ایران تاکنون جدول عمری که منعکس کننده الگوی مرگ ومیر واقعی و مبنای محاسبات جمعیتی و بیمه ای کشور باشد، انتشار نیافته و یا مورد قبول بازار بیمه کشور قرار نگرفته است. با این حال در سال های اخیر کوشش هایی از طرف بعضی سازمان ها و پژوهشگران صورت گرفته است که در آنها به جای برآوردهای مبتنی بر مدل ها و یا تجارب کشورهای دیگر، نرخ های مرگ ومیر جمعیت کشور مورد استناد قرار گرفته است.
طرح پژوهشی حاضر با تدوین جداول زندگی مردان و زنان سال 1391 کشور به تفکیک شهری و روستایی به کمک آمار مربوط به مرگ و میر کشور ، خلا بزرگ عدم وجود و عدم بهره برداری از آمار مرگ و میر کشور در محاسبات بیمه های عمر را پوشش داده است. این طرح همچنین با ارایه مثالهای متعددی نحوه بهره برداری از این جدول برای انجام محاسبات مربوط به قراردادهای بیمه عمر را ارایه کرده است.
متاسفانه علی رغم گسترش چشمگیر بیمه عمر در جهان، این شاخه از بیمه در ایران از توسعه قابل قبولی برخوردار نبوده و تقاضای آن در مقایسه با بیمه های اموال و مسیولیت، فاصله قابل توجهی نسبت به متوسط تقاضای جهانی دارد. به طور مثال، در سال 2014 در حالی که متوسط تقاضای بیمه عمر در جهان 368 دلار بوده است، این رقم برای ایران حدود 9 دلار بوده و در حالی که 56 درصد کل تقاضای بیمه در جهان به بیمه عمر اختصاص داشته، این رقم برای ایران حدود 10 درصد بوده است (نشریه سیگما، شماره 3، سال 2015).
تقاضای اندک بیمه عمر در کشور دلایل متعددی دارد. از آنجاکه بیمه عمر از قراردادهای متکی به محاسبات دانش اکچویرال و ریاضیات مالی و جداول زندگی قابل اعتماد به منظور محاسبه حق بیمه، سرمایه فوت، ارزش بازخرید و ذخایر ریاضی است، ضعف این دانش از دلایل ریشه ای عدم ارایه انواع محصولات متنوع بیمه های عمر و عدم رونق آن در بازار بیمه ایران می باشد.
بدیهی است که اولین گام برای توسعه بیمه های عمر در ایران، تدوین و کاربرد جدول عمر بومی کشور است که به کمک آن بتوان نرخ خسارت احتمالی و در نتیجه حق بیمه منصفانه (برای بیمه گذار و شرکت بیمه) را برای انواع قراردادهای بیمه عمر محاسبه نموده و قراردادهای منطقی و عادلانه ای را ارایه نمود. اهمیت تدوین و کاربرد جداول زندگی در عرضه محصولات بیمه عمر به حدی است که بدون بهره برداری دقیق از آن، محاسبه حق بیمه قراردادهای بیمه عمر و تعهدات شرکت های بیمه از قبیل سرمایه فوت و ارزش بازخرید بی معنا بوده و از هیچ گونه منطقی برخوردار نخواهد بود. زیرا همان گونه که پیش بینی نرخ خسارت در بیمه نامه های آتش سوزی، مهندسی، اتومبیل، حمل و نقل و سایر بیمه نامه ها، به کمک تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار گذشته میسر می شود، جدول زندگی نیز اطلاعات انباشته شده ای است که شرکت های عرضهکننده بیمه عمر به کمک آن میتوانند احتمال وقوع خسارت را پیش بینی نموده و بیمه نامه های عمر را ارایه دهند.
این پژوهش در کنار تدوین جدول عمر بومی کشور و بهره برداری از آن به منظور محاسبات مربوط به بیمه نامه های عمر، در صدد یافتن پاسخ علمی و منطقی به دو سیوال است. سیوال اول این است که آیا الگوی مرگ ومیر ایران متفاوت از دیگر کشورها است و بنابراین آیا جدول عمر کشور تفاوت معناداری با جداول دیگر کشورها دارد؟ سیوال دوم این است که چنانچه الگوی سنی مرگ ومیر ایرانیان با ملل دیگر متفاوت است، آیا این تفاوت بر محاسبات بیمه ای اکچویرال تاثیر معناداری دارد یا خیر و اگر حساب های اکچویری تحت تاثیر ارقام متفاوت نرخ مرگ ومیر است، میزان این تاثیر چقدر است.
در این پژوهش تلاش شده تا پس از پاسخ به سیوالات فوق، دانش تدوین و استفاده از جداول زندگی در محاسبات انواع قراردادهای بیمه عمر بومی گردد. در این طرح با بهره برداری از این دانش و با استفاده از داده های آماری سرشماری های نفوس و مسکن کل کشور درسال های 1385 و 1390 و فوت های ثبت جاری توسط سازمان ثبت احوال کشور در سال های 1385 تا 1391 و استفاده از مناسب ترین روش های ارزیابی و برآورد پوشش ثبت مرگ برای اصلاح داده ها، جداول زندگی مردان و زنان کشور برای سال های 1390 و 1391 تدوین گردیده است. همچنین، به کمک جداول زندگی تدوین شده، به ارزیابی نرخ قراردادهای بیمه عمر رایج در بازار بیمه عمر پرداخته شده و تفاوت نرخ محصول در صورت استفاده از جدول عمر بومی نسبت به استفاده از جدول عمر فعلی TD88-90 نشان داده شده است. متاسفانه به دلیل عدم وجود جداول عمر بومی کشور، اکنون برای محاسبه حق بیمه انواع قراردادهای بیمه عمر، از جداول عمر سایر کشورها استفاده می شود که با شرایط واقعی جامعه ایران همخوانی نداشته و تصویر روشنی از ریسک های موجود در انواع قراردادهای بیمه عمر را نشان نمی دهند. علاوه بر تدوین جداول زندگی کشور، روش های بهره برداری از آن در محاسبات مربوط به قراردادهای بیمه عمر با زبانی ساده و با آموزش مبانی اکچویرال و ریاضیات مالی ارایه گردیده است. طبیعی است که این جداول می توانند برای محاسبه حق بیمه، سرمایه بازخرید، سرمایه فوت و ذخایر ریاضی قراردادهای بیمه عمر مورد بهرهبرداری قرار گیرند.
امیدواریم جداول تدوین شده این طرح پژوهشی در اسرع وقت درشورای عالی بیمه تصویب شده و مورد استفاده صنعت بیمه کشور قرار گیرد.
کاربرد جدول عمر در نرخ گذاری بیمه های عمر
براساس آیین نامه شماره 81 بیمه مرکزی ج.ا.ا.، مصوب در جلسه مورخ 15؍12؍1391، موسسات بیمه مکلفند حق بیمه انواع رشته های بیمه را با رعایت مقررات این آیین نامه و موازین فنی تعیین و اعمال نمایند. طبق این آیین نامه، شرکت های بیمه باید حق بیمه بیمه های اشخاص را بر اساس عوامل متعارف بازار بیمه از جمله جدول مرگ و میر و نرخ بهره فنی تعیین نمایند. در آیین نامه شماره 68، مصوب تاریخ 22؍9؍1390، معیارهای اختصاصی تعیین نرخ در کلیه بیمه نامه های زندگی و مستمری تعیین شده است:
الف- جدول مرگ و میر TD88-90 فرانسه : که بیمه مرکزی موظف است حداقل هر پنج سال یک بار جدول مرگ و میر را به روز نماید؛
ب- نرخ سود فنی علی الحساب : حداکثر نرخ سود فنی در بیمه نامه های با مدت حداکثر پنج سال 18 درصد، در بیمه نامه های با مدت حداکثر تا ده سال، 18 درصد برای پنج سال اول و 15 درصد برای مدت مازاد بر پنج سال اول، و در بیمه نامه های با مدت بیش از ده سال، 18 درصد برای پنج سال اول و 15 درصد برای پنج سال دوم و 10 درصد برای مدت مازاد بر ده سال. بیمه مرکزی موظف است هر دو سال یکبار نرخ سود فنی را مورد بازنگری قرار دهد؛
ج- هزینه های اداری و بیمه گری؛
د- هزینه کارمزد.
جدول عمر TD88-90 که براساس آیین نامه بیمه مرکزی باید مبنای محاسبه حق بیمه در بیمه های عمر قرار گیرد، جدول مرگ و میر مردان فرانسوی است که همانگونه که در نمودارها نشان داده شد با جدول مرگ و میر برآورد شده در این طرح برای داده های فوت و جمعیت مردان و زنان کشور تفاوت دارد.
در کنار جدول TD88-90، جدول TV88-90 قرار دارد که جدول مرگ و میر زنان فرانسه بوده و در محاسبات مستمریهای عمر در کشور فرانسه مورد استفاده قرار میگیرد. در ایران برای هر دو جنس از جدول TD88-90 استفاده میشود بدون اینکه به تفاوت احتمال فوت در دو جنس زن و مرد توجه گردد.
در این طرح، نرخ های محاسبه شده برای بیمه نامههای عمر زمانی، مختلط و به شرط حیات با استفاده از مبانی نرخ گذاری مندرج در آیین نامه 68 و جدول عمر TD88-90 با نرخ های محاسبه شده با استفاده از جداول بومی مرگ و میر مستخرج از این پژوهش مربوط به مردان ، زنان و کل کشور ، با جایگزین کردن این جداول به جای جدول مرگ و میر TD88-90 (مردان) فرانسه و با ثابت نگه داشتن کلیه شرایط، مقایسه شده است. تفاوت این دو سری نرخ، تصویری از نتایج احتمالی تغییر جدول مرگ و میر دستوری صنعت بیمه عمر را به دست می دهد.
محاسبه حق بیمه در انواع بیمه نامه های عمر و برای یک بیمه شده واحد نشان میدهد که نرخ خالص محاسبه شده براساس جدول عمر فرانسه TD88-90 متفاوت از نرخ محاسبه شده براساس جدول تفصیلی مردان و زنان کشور، مستخرج از طرح حاضر میباشد. بنابراین، با توجه به ماهیت پساندازی و بلندمدت بیمههای عمر و حجم عظیم تعهداتی که در زمان آینده باید بازپرداخت شوند، باید این نرخ به دقت محاسبه شود تا اطمینان حاصل گردد که ذخایر شرکتهای بیمه متناسب با تعهدات آنها هستند. علاوه بر این، به دلیل احتمال فوت پایینتر زنان نسبت به مردان نباید نرخ یکسانی برای هر دو گروه اعمال گردد. بر این اساس، به منظور ارایه بیمه نامه هایی که منافع طرفین بیمه گذار و بیمه گر را تامین نماید ، استفاده از جداول عمر بومی کشور به تفکیک گروه جنسی که در این طرح تدوین شده است، به جای جدول TD88-90 ضروری به نظر می رسد.
Authors
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
عضو هیئت علمی موسسه بیمه اکو
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
معاون بیمه های زندگی شرکت بیمه میهن
مدیر کل امور فنی بیمه مرکزی ج.ا.ا.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی