اولویت بندی مکانی (استانی) در برنامه ملی کاهش خطرپذیری لرزه ای ایران- فاز دوم شرایط لرزه ای

گستره‏های مکانی اجرای برنامه‏های گوناگون و کلان آموزشی، پژوهشی و اجرائی و همچنین برنامه‏ریزی‏ها و سیاست‏گذاری‏های ملی، با توجه به وسعت و خصوصیات آنها، در رده‏های اولویتی مختلفی قرار می‏گیرند. نیاز یک گستره معین به انجام برنامه خاص و با رویکرد مشخص، بسته به موقعیت آن، عوارض موجود در آن، خصیصه‏های آن که از جنس و گونه‏های متفاوتی‏اند، دارای میزان قابل اندازه‏گیری و قابل برآوردی است که در مقایسه با گستره‏ای دیگر، متفاوت و گاه بطور قابل‏ملاحظه‏ای متفاوت خواهد بود. مسلم است که هر چه گستره فراخ‏تر باشد، درجه تنوع خصیصه‏های آن بیشتر و میزان تباین پهنه‏ها چشمگیرتر خواهد بود. گستره وسیعی همانند سرزمین ایران، با تنوع چشمگیر در زمینه های اقلیمی و جغرافیائی، زمین شناختی و لرزه ای، جمعیت شناختی و معماری ساختمانی، شهرسازی و سایر موارد دیگر، دارای پهنه‏های مختلف با الگوهای متفاوتی خواهد بود که با توجه به اهداف و راهبردهای برنامه های مختلف ملی، از هم متمایز می‏گردند. اولویت‏بندی‏ها برای اجرای برنامه‏های ملی با رویکردهای مختلف به عوامل متعددی وابسته‏اند که یکی از مهمترین آنها، موقعیت مکانی گستره‏ها می‏باشد. در واقع مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی مبانی و روش‏های اولویت‏بندی مکانی و انجام آن در گستره ملی، یعنی سرزمین ایران است. اولویت‏بندی مکانی نیز به نوبه خود با توجه به رویکردها و راهبردها، دارای مبانی و روش ها و نتایج متفاوتی خواهد بود. اولویت‏بندی مکانی بر اساس میزان ریسک ( خطرپذیری ) در سطح ملی با رویکردی پژوهشی، که در آن مبانی و روش شناسی کار شرح و بسط داده شده و با کارهای علمی و تحقیقاتی جهانی مقایسه و ارزیابی گردیده و در نهایت بعنوان بسته علمی معتبر برای مهمترین و گسترده ترین کارهای کاربردی و اجرائی اولویت بندی در سطح ملی مورد استناد قرار گیرد، موضوع اساسی تحقیق حاضر است. از آنجا که واژه خطرپذیری نیز دارای وسعت شمول قابل ملاحظه و گوناگون می‏باشد و به ‏ازای مفاهیم مختلف آن می‏توان پهنه ایران زمین را رده‏بندی نمود و اولویت‏های مکانی را از آن طریق تعیین نمود، لذا پرداخت به مفهوم ریسک لرزه ای با توجه به خطرپذیری بالای لرزه ای کشور بعنوان مهمترین گام خطرپذیری با رویکردی مکانی در این تحقیق مورد توجه قرار می گیرد. نتیجه کار، می تواند در اولویت بندی ناحیه ای و بودجه گذاری و تنظیم جدول زمانی برنامه اجرائی کاهش خطرپذیری لرزه ای و همچنین سایر برنامه های عمرانی کلان ملی در عرصه ساخت و ساز و تهیه و تنظیم برنامه‏های توسعه‏ای ملی مبنای کار قرار گیرد. اولویت بندی بر مبانی شرائط لرزه ای مشتمل بر پنج متغیر(تراکم گسل ها، دوری و نزدیکی از گسل ها، تراکم زمین لرزه های بزرگ، متوسط و خرد، مساحت پهنه خطر در هر مش) انجام می گردد که بستر و پایه محاسباتی لازم را برای اولویت بندی های دیگر فراهم خواهد نمود. فاز دوم نیز پژوهش همانند فاز اول بخشی از مجموعه پیوسته در برنامه کاهش خطرپذیری لرزه ای است که در آن بعنوان یک نیاز اساسی، باید اولویت بندی مکانی مشخص گردد تا ترتیب اجرای برنامه جامع کاهش خطر پذیری بر اساس امکانات مشخص گردد.

Keywords:

اولویت بندی مکانی , خطرپذیری لرزه ای