شناسایی چالشها و مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی کارگاه های راهسازی

یکی از مهمترین دغدغه ‏های سازمان‏ها ، حفظ و صیانت نیروی انسانی، دارایی‏های مادی و معنوی و محیط زیست در کنار تولید کالا و ارائه خدمات می‏باشد. هزینه ‏های کلان ناشی از حوادث در محیط‌های کار، هزینه‏های درمان بیماری‏های ناشی از کار، خسارت‏های ناشی از آلودگی‏های زیست محیطی، اعم از مستقیم و غیرمستقیم، توجه مدیران را به اهمیت مقوله‏های بهداشت کارکنان و حفاظت محیط زیست جلب نموده است. بررسی سوابق موضوعی اجرای طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی نظیر راه‌ها در کشور نشان می‌دهد که در برنامه‌ریزی‌های گذشته، به مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، اهمیت و ارزش منابع طبیعی و محیط‌ زیست از دیدگاه تصمیم‌گیران پنهان بوده و بسیاری از این پروژه‌ها بدون توجه به ملاحظات محیط‌زیستی طراحی، اجرا و بهره‌برداری گردیده‌اند. حاصل و پیامدهای چنین اقداماتی بروز آلودگی‌های مختلف، تخریب و تهی‌سازی شدید منابع محیطی در کشور بوده است. از آثار وارده دیگر بر محیط زیست می‌توان به پاکتراشی، تجاوز به چرخه حیات وحش، برهم زدن تعادل اکوسیستم گیاهی و جانوری و آلودگی محیط‌های خاک، هوا، آب و صوت اشاره کرد. کارگران راهسازی به دلیل تماس با خاک در معرض بیماریهای میکروبی مانند کزاز ، بیماریهای انگلی یا بیماریهای تنفسی قرار دارند. همچنین در معرض سرو صدا و ارتعاش ماشین آلات قرار دارند که بر سلامت جسمی و روانی آنها اثر منفی دارد. لذا باید راهکارهای کنترلی و پیشگیرانه مد نظر قرار گیرد. همچنین به دلیل حجم بالای عملیات خاکریزی، خاکبرداری و انحراف مسیر آب ، انواع آلودگیهای آب، خاک، هوا و بیولوژیکی در محیط کارگاه اتفاق می افتد که برای کنترل آن در فاز ساخت باید تمهیداتی در نظر گرفته شود. متاسفانه در زمینه حفاظت محیط زیست و بهداشت در کارگاههای راهسازی راهنمایی وجود ندارد و آنچه قانون تکلیف کرده تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطیEIA است که بیشتر به اثرات بهره برداری پروژه و پیش بینی آثار کوتاه مدت و دراز مدت خاص پروژه می پردازد . لیکن در خصوص سلامت کارکنان و حفظ محیط زیست در فاز ساخت که از الزامات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست HSE-MS می باشد، کمتر پرداخته شده است. رفرنسهای خارجی نیز با توجه به وابستگی شدید مسائل بهداشتی و زیست محیطی به شرایط اقلیمی خاص هر کشور تهیه شده اند و در مقیاس جهانی کاربرد ندارد. نکته ای که قابل ذکر است اینکه در مطالعات EIA بیشتر اثرات پس از بهره برداری راه مد نظر قرار گرفته است لیکن کنترل مخاطرات دوره ساخت و همچنین بهداشت و سلامت عوامل اجرایی پروژه و ساکنین محلی در معرض پروژه منظور نشده است و راهنما یا چک لیست کاربردی برای پیمانکاران ارائه نشده است. در این پروژه با توجه به ضرورتهای بیان شده، چالشها و مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی کارگاه های راهسازی شناسایی گردیده و راهکارهای مربوطه ارائه می گردد. نتیجه کار به صورت راهنمای مختصر و کاربردی عرضه می گردد.