محمد جمشیدی
کامران افتخاری
نورایر تومانیان
ابوالحسن مقیمی
فاطمه ابراهیمی میمند
مجید عباس پور
فاطمه منصوری

اطلاعات و داده های مطالعات خاکشناسی که از نقشه های خاک و گزارش مطالعات قابل استخراج است، در مطالعات پژوهشی و طرحهای تحقیقاتی که بر روی منابع اراضی و خاک بویژه در سطح منطقه ای و ملی انجام می گیرد، به عنوان اطلاعات پایه ای مورد استفاده قرار می گیرد. در یک مطالعه خاکشناسی واحدهای خاک بر اساس طبقه بندی خاکها و خصوصیات همگن در قالب نقشه خاک تفکیک و خصوصیات و داده های خاک های غالب واحدهای نقشه در قالب گزارش مطالعات منتشر می گردد. خصوصیات کلاس های غالب خاک در واحد نقشه برای تفسیر و پیش بینی رفتار خاکها در مقابل کاربری ها و مدیریت های مختلف اراضی مورد استفاده قرار می گیرد. طی نیم قرن انجام مطالعات خاکشناسی در دشت های کشاورزی کشور توسط موسسه تحقیقات خاک و آب، حجم زیادی از اطلاعات خاکشناسی در مقیاس های مختلف در آرشیو موسسه موجود و قابل استخراج است. نقشه های این مطالعات بیش از 22 میلیون هکتار اراضی دشت های کشاورزی کشور را پوشش می دهد. واحدهای نقشه خاک و سطح طبقه بندی خاک ها بستگی به سطح دقت مطالعه دارد به گونه ای که هرچه دقت مطالعات بیشتر و مقیاس نقشه تولیدی بزرگتر باشد، به همان نسبت واحدهای با مساحت کمتر تفکیک شده و طبقه بندی خاک ها در سطوح پایین تر طبقه بندی با ذکر جزییات بیشتر (سطوح فامیل یا سری خاک) انجام گرفته و در نتیجه اطلاعات دقیق تری از وضعیت خاک ها که در مدیریت منابع خاک از اهمیت بیشتری برخوردارند، قابل دسترس می باشد. هدف از انجام این پروژه تعیین خصوصیات سری خاک هایی است که علاوه بر آن که به عنوان خاک غالب دشت های کشاورزی تعیین شده اند، بر اساس اطلاعات موجود دارای مقادیر مورد نظر از پیش تعیین شده از آهک، pH و کربن آلی مورد نیاز اجرای طرح " مطالعات مکان یابی مناطق مناسب برای بررسی اثرات مصرف گوگرد بر روی اصلاح پ هاش و خصوصیات انتخابی خاک های کشور " باشند. در این پروژه در پیش بینی مقادیر مورد نظر از خصوصیات خاک ها (آهک، pH و کربن آلی) از لایه های اطلاعاتی تولید شده در پروژه دیگر زیر طرح که حاوی اطلاعات و داده هایی در مورد پراکنش جغرافیایی خاک های آهکی و مقادیر کربن آلی و pH خاک ها در قالب نواحی ده گانه زراعی زیستگاهی کشور است، استفاده شد. برای تعیین خصوصیات خاک های مورد بررسی علاوه بر انجام مطالعات خاکشناسی در نقاط مطالعاتی از اطلاعات نقشه ها و گزارش مطالعات خاکشناسی موسسه تحقیقات خاک و آب، در قالب خصوصیات سری های خاک در واحد های نقشه خاک استفاده شد. تعیین خصوصیات خاک سایت های معرفی شده به عنوان خاک های غالب دارای بیشترین پراکنش و در بر گیرنده خصوصیات مورد نظر در طرح این امکان را فراهم خواهد آورد تا بتوان نتایج حاصل از طرح را به بخش قابل توجهی از دشت های کشاورزی دارای خاک های مشابه تعمیم داد. با توجه به نتایج تجزیه نمونه های خاک سطحی حداقل مقدار آهک مربوط به سری بالستان (0/96 درصد) و حداکثر آن مربوط به سری شیخ شجاع (87/7 درصد) می باشد. حداقل مقدار pH مربوط به سری جذوشی (7/06درصد) و حداکثر آن مربوط به سری طالخونچه (8/3 درصد) است. حداقل مقدار کربن آلی مربوط به سری سابوکی (0/01 درصد) و حداکثر آن مربوط به سری بابل (1/81 درصد) است. میانگین کربن آلی نمونه های برداشت شده از 30 سانتیمتر سطحی خاک 0/66، میانگین آهک 30/74 و میانگین pH خاک 7/90 است. انحراف معیار داده های کربن آلی خاک 0/46، آهک 22/14 وpH معادل 0/26 می باشد. واژه های کلیدی : مطالعات خاکشناسی، سری های غالب خاک، تعمیم پذیری، گوگرد