جواد زارع هرفته
احمد بیطرف
محمد رضا مفیدی
نادر اسدزاده
حمید پورمیرزایی
حسین رجایی
نادر سلیم
حسین محمدزاده کراتی
رضا فلاحتی
سید رسول حیدری
امید کریمی
محمد صادق سعیدآبادی
محمد جواد ضمیری

هدف از این مطالعه بررسی وضعیت موجود شاخص های تولیدی وتولیدمثلی در واحدهای گاو شیری تحت پوشش رکورد در استان یزد از دی 1394 تا دی 1395 بود. به این منظور، در 15 گله صنعتی تحت رکورد مرکز اصلاح نژاد پرسشنامه هایی که در برگیرنده سوالات تولیدمثلی مانند ترکیب گله، وضعیت آبستنی گله دوشا و مولد، روزهای باز، تعداد تلقیح منجر به آبستنی در گاو و تلیسه، درصد حذف گاو بودند بوسیله کارشناس تکمیل و ثبت شدند. بر اساس نتایج درصد ترکیب گله (انحراف معیار ±میانگین) در این واحدها شامل: 1/2± 7/37 درصد گاو مولد دوشا، 98/0± 8/12 درصد گاو مولد خشک، 12/1 ± 2/14 درصد تلیسه بالای 14 ماه آبستن، 87/0± 85/6 درصد تلیسه زیر 14 ماه غیر آبستن، 1/1 ± 18/11 درصد گوساله ماده زیر 12ماه، و 38/1± 63/16 درصد گوساله و گاو نر بود. میزان گیرایی در گله ها بسیار پایین بود و بیشترین میزان گیرایی در دوره شیردهی دوم بود (05/0P<). کمترین آمار گیرایی گاوها و تلیسه ها به ترتیب 7/27 و 9/43 درصد و بیشترین آن 8/58 و 3/76 درصد بود. نرخ آبستنی در گاو 3/15 درصد و میانگین حداقل مربعات تعداد تلقیح بازای هر آبستنی 60/2 بود. میانگین سن اولین زایمان 8/28 ماه و اولین تلقیح 7/16 بود. میانگین حداقل مربعات طول دوره خشکی 3/88 روز بود. درصد دام ها با طول دوره خشکی 45 تا 75 روز 3/68 درصد و بیشتر از 70 روز 7/31 درصد بود. میزان مصرف اسپرم ایرانی و خارجی در گله های مورد بررسی به ترتیب 1/31 و 9/68 درصد بود. درصد تلقیح تلیسه ها با سن کمتر از 15 ماه 6/85 و بیشتر از 15 ماه 4/14 درصد بود. فاصله گوساله زایی و سقط بالای 3 ماه به ترتیب 431 روز و 9/10 درصد بود. درصد مرده زایی در تلیسه، گاو و کل (گاو و تلیسه) به ترتیب 1/13 و 7/9 و 4/11درصد بود. درصد حذف اختیاری و اجباری گاو مولد به ترتیب 8/13 و 2/86 درصد بود. همچنین بیشترین درصد حذف اجباری و درصد حذف کل مربوط به دوره شیردهی اول بود. مهمترین و موثرترین عامل در حذف اجباری مربوط به بیماری ها و سپس به مشکلات تولیدمثلی اختصاص داشت. میانگین شیر تولیدی سالانه و دوره اول شیردهی به ترتیب 9/32 و 4/31 کیلوگرم بود. به طور کلی نتایج حاکی از آن است که وضعیت تولیدی و تولیدمثلی در گله های مورد بررسی استان در سطح پایین تر از بهینه قرار دارد که باید راهکارهای لازم را جهت استاندارد کردن این شاخص ها بکار بست.واژه های کلیدی: گاو شیری، راندمان تولید، راندمان تولیدمثل