هرمز عبادی
شهرام بی آزار املشی
کاظم نجفی
سمیه شاه نظری
امید شاهنظری
حمیدرضا جوانبخت

محدودیت منابع آبی در کشور استفاده بهینه از آن برای تولید محصولات کشاورزی امری ضروری است. در این آزمایش اثرات خشکی موضعی ریشه (PRD) و کاربرد آن همراه با سایه اندازی روی روابط آبی، رشد و کارایی مصرف آب دانهال های دو ساله نارنج در رامسر بررسی شد. این آزمایش بصورت گلدانی و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارهای این آزمایش شامل آبیاری کامل (FI)، خشکی موضعی ریشه (PRD) و دو تیمار خشکی موضعی ریشه همراه با سایه اندازی متوسط (MShPRD) و بالا (HShPRD) بود که به مدت هفت ماه در سال 1394 اجرا شد. مقدار آب آبیاری براساس کمبود رطوبت خاک تعیین شد. تعرق روزانه در سه تیمار با و بی سایه اندازی همراه با خشکی موضعی، تفاوت معنی داری با آبیاری کامل داشت. همچنین تفاوت دو تیمار PRD و MShPRD با HShPRD در دو دور از سه دور اندازهگیری معنی دار بود. تفاوت تیمارها از نظر هدایت روزنه ای برگ تنها در اوایل صبح دیده شد و دو تیمار دارای سایه اندازی تفاوت معنی دار با آبیاری کامل و PRD داشتند. کاهش آب مصرفی در تیمار PRD بی سایه اندازی، 6/29 درصد و در تیمارهای با سایه اندازی متوسط و بالا به ترتیب 2/36 و 2/39 درصد بود. اندازه های قطر تنه، وزن، حجم، طول، سطح و تراکم طولی ریشه و نسبت ریشه به کل گیاه در تیمار HShPRD کم تر از دیگر تیمارها و نیز حجم و وزن ساقه و شاخه و تولید ماده خشک، کم تر از آبیاری کامل بود. ولی نسبت های وزن خشک برگ و همه اندام هوایی به کل گیاه و نیز نسبت اندام هوایی به ریشه (S/R) در این تیمار بیش از دیگر تیمارها بود. تفاوت تیمارها از نظر ویژگی های برگ، ارتفاع گیاه، طول شاخه ها، قطر ریشه، سطح ویژه و طول ویژه ریشه معنی دار نبود. در نتیجه، بیش ترین کارایی مصرف آب آبیاری در تیمار MShPRD دیده شد و این برتری نسبت به آبیاری کامل معنی دار بود. واژه های کلیدی: تابش، مرکبات،کم آبیاری