منوچهر طهماسبی
کامکار جایمند
محمد حسین طبائی
رئوف ملایی
ماشاء ا... محمدپور
اکبر اسماعیلی
ساسان رشیدی

گل محمدی با نام علمی Rosa damascene Mill. و از خانواده Rosaceae، در مناطق مختلف ایران و جهان کشت می گردد. در این بررسی اسانس گلبرگ گل محمدی مناطق مختلف کشور در شرایط اکولوژیکی استان ایلام، در یک طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه سرابله موسسه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام درطی 3 سال مورد بررسی قرار گرفت. اسانس اکسشن های گل محمدی به روش تقطیر با آب استخراج گردید و توسط دستگاهای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه گردیدند و طیف ها، مورد شناسایی قرار گرفتند. ترکیب های عمده اسانس در مدت پژوهش در اکسشن های مورد مطالعه شامل سیترونلول (3/0 تا 6/57درصد)، ژرانیول( 6/0 تا 5/33 درصد)، ژرانیال (6/0 تا 7/40 درصد)، ان تترادکانول (4/0 تا 3/34 درصد)، ان نونادیکان (2/3 تا 7/51 درصد)، ان ایکوزان (6/0 تا 3/28)، ان پنتاکوزان (3/0 تا 47 درصد)، ان هگزادکانول ( 6/0 تا 3/14 درصد)، ان هنیکوزان (6 تا 3/31 درصد)، متیل تترادکانوات ( 4/0 تا 2/19 درصد) و ان تری کوزان (3/2 تا 9/13 درصد)بوده است. نشان داده شد که بیشترین میزان اسانس در ژنوتیپ های اصفهان 4 (364/0 گرم)، یزد2 (332/0 گرم)، اصفهان7 (248/0گرم)، آذربایجان غربی1 (200/0 گرم)، اصفهان8 (193/0 گرم)، اصفهان 5 (175/0گرم)، به ترتیب دارای بیشترین میزان اسانس بودند. در بررسی ضریب همبستگی نشان داده شد که ترکیبات موثره با بیشترین ضریب همبستگی در سطح آماری 1/0 مربوط به ترکیبات سیترونلول - ان ایکوزان ( r=0/845) ، سیترونلول - ان هنیکوزان ( (r=0/879 ، ان نونادیکان – ژرانیول (r= 0/883)، ان ایکوزان -ژ رانیول ( (r=0/891، ان هنیکوزان - ژرانیول (r=0/842 )، ان هنیکوزان - ژرانیال ) (r=0/850، ان ایکوزان - ژرانیال (r=0/885) ، ان نونادیکان -ژرانیال (r=0/930 )نشان داده شد. نتایج بدست آمده در طی سالهای مطالعه نشان داد که اصفهان 1 بیشترین سیترونلول، اصفهان2 بیشترین ژرانیول، اصفهان9 بیشترین ژرانیال، اصفهان9 بیشترین ان-تترادکانول، اصفهان5 بیشترین ان-نونادیکان، یزد2 بیشترین ان-ایکوزان، اصفهان5 بیشترین ان-پنتاکوزان و اصفهان5 بیشترین ان هنیکوزان را دارا بودند.واژه های کلیدی: گل محمدی (Rosa damascene Mill.)، اسانس، اکسشن