هدی جواهری بار فروش
حسن صادقی پناه
نادر اسد زاده
محمد خاکی
احمد ناجی زواره
محمد بابایی
رامین علیوردی نسب
فرهاد میرزایی
اصغر داداشی دوکی
مجید افشار

به منظور بررسی تاثیر مصرف چربی مکمل (غنی از اسیدهای چرب امگا-6) بر رشد و نمو غده پستان در بزهای سانن آبستن شکم اول، تعداد 30 راس گیسه (بز ماده جوان) که در نیمه دوم آبستنی خود بودند، پس از توزین، به طور تصادفی به سه گروه 10 راسی تقسیم شدند. هر گروه، یکی از سه جیره ی زیر را دریافت نمود.گروه اول به عنوان شاهد منفی، جیره ای فاقد منبع چربی دریافت نمود؛ گروه دوم به عنوان شاهد مثبت، جیره ای حاوی چربی اشباع پالم و گروه سوم (گروه امگا-6)، جیره ای حاوی دانه ی کامل سویای فرآوری شده (منبع اسیدهای چرب امگا-6) دریافت نمودند. جیره های آزمایشی از 2/5 ماه پایانی آبستنی تا 4 ماه پس از زایش در اختیار ماده بزها قرار داده شد. طی دوره آزمایش، وزن بدن بزها به صورت ماهانه و مقدار مصرف خوراک برای هر گروه، به صورت روزانه اندازه گیری شد. به منظور بررسی خصوصیات بافت شناختی، نمونه گیری از بافت پستان در سه نوبت، 24 الی 36 ساعت بعد از زایش، دو و چهار ماه پس از زایش انجام شد. نوع چربی مصرفی تاثیری بر وزن بدن و میزان مصرف خوراک گروه های آزمایشی نداشت. بر اساس نتایج بافت، درصد سلول های اپیتلیال بطور معنی داری در گروه امگا-6 بیش تر از گروه شاهد مثبت بود (P<0.05). درصد استروما برای گروه شاهد مثبت بیش تر از گروه شاهد منفی بود (P<0.05)ولی بین گروه امگا-6 با دو گروه دیگر تفاوت معنی داری دیده نشد. مساحت آلویول، مساحت لومن و مساحت اپیتلیال برای گروه امگا-6 نسبت به دو گروه دیگر بیشتر بود (P<0.05). از نظر میانگین تعداد سلول اپیتلیال در هر آلویول و تعداد آلویول ها در هر برش بافت تفاوت معنی داری بین گروه ها وجود داشت (P<0.05)، به طوریکه گروه امگا-6 نسبت به دو گروه دیگر تعداد آلویول کم تر ولی تعداد سلول اپیتلیال بیش تری در هر آلویول داشت. نتایج نشان داد مصرف مکمل های چربی غنی از اسیدهای چرب امگا-6 در نیمه پایانی دوره آبستنی، با اثر بر رشد و نمو بافت پستان، موجب افزایش نسبت اپیتلیال به استروما و نیز افزایش اندازه ی آلویول های پستان در اوایل شیردهی می-شود. اما، با گذشت زمان و نزدیک شدن به پایان دوره شیردهی، از درصد سلول های اپیتلیالی کاسته شده و درصد سلول های استرومایی افزایش می یابد. بنابراین ادامه ی مصرف دانه سویا پس از پیک شیردهی، اثر مثبتی بر تداوم شیردهی در بزهای سانن نداشته و توصیه نمی شود.کلید واژه ها : بز شیری، امگا-6، غده پستان، تولید وترکیب شیر، بافت شناسی