ارزیابی عملکرد فنی سازه های تنظیم و توزیع آب در شبکه آبیاری و زهکشی ورامین

در هر شبکه آبیاری سازه های متفاوتی وظیفه تنظیم، توزیع و انتقال آب را بر عهده دارند. بهره برداری صحیح از این تاسیسات منوط به اطلاع از وضع موجود و ارزیابی مستمر و فنی سامانه های اجرا شده است. هدف از انجام تحقیق حاضر ارزیابی عملکرد فنی و وضعیت بهره برداری سازه های تنظیم، توزیع و انتقال آب همراه با ارایه راهکار مناسب در جهت رفع نقایص در شبکه آبیاری ورامین است. برای این منظور عملکرد 21 دریچه آبگیر از نوع مدول نیرپیک و هفت سازه تنظیم سطح آب از نوع سرریز نوک اردکی مورد ارزیابی قرار گرفت. ضمنا برای تعیین بازده انتقال از اطلاعات بیش از 40 نقطه از کانال های درجه یک، دو و سه استفاده شد. استفاده از روش ها و تجهیزات پیشرفته فراصوت از ویژگی های برجسته این پژوهش است که موجب تمایز آن با تحقیقات مشابه شده است. مقایسه دبی اسمی و دبی اندازه گیری شده نشان می دهد که دریچه های نیرپیک در محدوده ی 8-% تا 83% خطا در آبدهی دارند و به طور متوسط 22% بیش از مقدار مورد نظر بهره بردار، آب را عبور می دهند. تضمین عملکرد قابل قبول سازه های آبگیر نیرپیک در شبکه آبیاری ورامین منوط به انجام برخی اصلاحات ساختاری نظیرپاکسازی و آب بند نمودن کامل دریچه ها، تعمیر درز و اتصالات معیوب، تخلیه مواد رسوبی محصور شده در اطراف دریچه ها، نصب شبکه آشغالگیر در ورودی آبگیرها، تعویض دریچه های فرسوده و بازدید پیوسته از تاسیسات وابسته مانند سازه تنظیم است. سازه های تنظیم نیز غالبا به دلیل عدم بهره برداری مناسب دچار آسیب های ساختاری شده اند. همچنین ارزیابی عملکرد کانال های انتقال آشکار ساخت مقدار بازده انتقال برای کانال های درجه یک، دو و سه شبکه ورامین در یک بازه مشخص، به ترتیب برابر با 95%، 91% و 89% است و مقدار تلفات نشت به ازای هر یک متر مربع از سطح نشت برای کانال های درجه یک، دو و سه به ترتیب برابر با 22/1، 18/1 و 63/0 مترمکعب بر روز است. شاخص کفایت در کانال اصلی براساس استاندارد در کلاس خوب (01/1) و شاخص عدالت در کلاس متوسط(12/0) تعیین شد. میزان نشت تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند مشخصات ساختمانی خاک بستر کانال، درز وترک، خلل و فرج بتن، عمق و سرعت حرکت جریان آب، عمر کانال، هندسه کانال و شرایط بهره برداری متغیر است. لذا به منظور افزایش بازده انتقال و رفع مشکلات فنی و دستیابی به الگوی مناسبی از توزیع آب توصیه می شود، در برنامه ریزی های جدید نگهداری پیشگیرانه و اصلاحی به صورتجدی و موثر مورد توجه و حمایت قرار گیرد.واژه های کلیدی: آبگیر مدول نیرپیک، سرریز نوک اردکی، حساسیت هیدرولیکی، تلفات نشت، شاخص عدالت، شاخص کفایت