محمدرضا اوراضیزاده
مسعود احمدی
محسن بذرافشان
حسن ابراهیمی کولایی
سعید واحدی الوانق
محسن آقایی زاده
منوچهر صادق کوهستانی

اصلاح ارقام مقاوم به ساقه روی برای کشت پاییزه چغندرقند یکی از اهداف مهم به نژادگران می باشد . ارقام منوژرم هیبرید چغندرقند از ترکیب والد های مادری نرعقیم (سینگل کراس) و پایه های گرده افشان پدری دیپلویید یا تتراپلویید بدست می آید. اصلاح هر یک از والدین بطور جداگانه صورت می گیرد. در این تحقیق برای تهیه والد مادری منوژرم مقاوم به ساقه روی، هفت لاین اوتایپ منوژرم (حفظ کننده نرعقیمی) 7112-36m-6، 419-25-19، 428-79-27، 428-79-27،474-78-40 ،261-82-5 ، 607-22 و 436-100-42 مقاوم به ساقه روی و نرعقیم های معادل آنها در قالب تلاقی های دی آلل یک طرفه استفاده شد و تلاقی های مورد نظر در 21 قطعه ایزوله انجام گرفت. در پاییز سال 1394 تعداد 21 سینگل کراس بدست آمده در مناطق خراسان رضوی(طرق) و فارس(زرقان) نسبت به بولتینگ (ساقه روی) ارزیابی شدند. ارزیابی سینگل کراس ها به همراه هفت لاین اوتایپ اولیه و دو شاهد مقاوم داخلی (شریف) و خارجی (آزابا) و رقم حساس 9597 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش (6) تکرار انجام شد. هر کرت آزمایشی شامل یک خط بطول 8 متر بود. به علت عدم یکنواختی واریانس خطا، تجزیه مرکب داده ها امکان پذیر نبود. نتایج تجزیه واریانس ساده برای هر دومنطقه نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر ساقه روی در سطح احتمال یک (1) درصد اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد. بر اساس نتایج آزمایش خراسان سینگل کراس های شماره 30، 18 ، 6 ، 34 و 35 به ترتیب با 83/6 ، 67/7 ، 50/8 ، 67/9 و 67/10 درصد ساقه روی و در آزمایش فارس سینگل کراس های شماره 32، 35 ، 16 ، 15 و 34 به ترتیب با 52/3 ، 69/3 ، 57/4 ، 27/5 و 42/5 درصد ساقه روی، کمترین مقادیر را به خود اختصاص دادند با توجه به نتایج بدست آمده می توان از دو سینگل کراس که در هر دو منطقه جزو سینگل کراس های مقاوم بوده اند MS474-78*OT FC607.22.90 و MS474-78*OT 261.82.5.90 به عنوان والد مادری جهت تلاقی با گرده افشان های مقاوم در تهیه هیبرید های مقاوم به ساقه روی استفاده کرد. کلمات کلیدی: چغندرقند، سینگل کراس، ساقه روی