علیرضا طالبیان مسعودی
محمد مهدی معینی
منوچهر سوری
هرمز منصوری
معصومه عبدلی سنجابی

این تحقیق با هدف ارایه راه حلی برای مشکلات کاربرد اوره و جایگزینی آن برای افزایش مصرف نیتروژن غیر پروتیینی وکاهش خطر مسمومیت دام ها و کاهش دفع نیتروژن در محیط از طریق ساخت و بررسی اثرات استفاده از ترکیب آهسته رهش نیتروژن غیرپروتیینی در تغذیه دام های نشخوارکننده دریک آزمایش دو مرحله ای انجام شد. در مرحله اول ساخت ترکیب آهسته رهش با روش متصل نمودن زنجیره کربنی شاخه دار از آلدیید به ملکول اوره و کاهش درجه حل پذیری آن انجام شد و نمونه های ساخته شده از نظر ساختمان شیمیایی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی قرار گرفت که آزمایش های طیف سنجی مادون قرمز و رزونانس مغناطیسی پروتون و بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ترکیب ساخته شده موید تشکیل ترکیب مورد نظر بود. در مرحله دوم با استفاده از چهار راس گوسفند بالغ دارای فیستولای شکمبه ای، اثرات ترکیب ساخته شده بر خصوصیات تخمیر شکمبه، قابلیت هضم خوراک، تولید پروتیین میکروبی و تعادل نیتروژن در مقایسه با اوره معمولی و جیره شاهد فاقد نیتروژن غیر پروتیینی در قالب طرح آزمایشی مربع لاتین با تکرار جزییبررسی شد. استفاده از ترکیب آهسته رهش مزبور در جیره باعث کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی در شکمبه در زمانهای نیم و دو ساعت پس از مصرف خوراک در مقایسه با دو جیره دیگر گردید( 05/0> p). استفاده از ترکیب آهسته رهش همچنین باعث ایجاد تغییرات معنی دار pH شیرابه شکمبه دامهای آزمایشی از 2 تا 4 ساعت پس از مصرف خوراک گردید و pH شیرابه شکمبه دام های تغذیه شده با ترکیب مزبور طی این ساعات نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری نشان داد( 0/05> p).در این آزمایش، استفاده از اوره یا ترکیب آهسته رهش در جیره های آزمایشی اثر معنی داری بر مصرف خوراک، مصرف ماده آلی و قابلیت هضم آنها همچنین قابلیت هضم دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز نداشت لیکن مقدار مصرف و قابلیت هضم نیتروژن و مقدار دفع نیتروژن از طریق ادرار بین جیره های آزمایشی اختلاف معنی داری را نشان داد( 0/05> p) و جیره حاوی ترکیب آهسته رهش کمترین مقدار مصرف، قابلیت هضم نیتروژن و دفع نیتروژن ادرار را داشت. بین جیره های آزمایشی اختلاف معنی داری از نظر مقدار دفع نیتروژن مدفوع مشاهد نگردید. در این آزمایش،تولید پروتیین میکروبی بین گروه های آزمایشی اختلاف معنی داری نشان نداد. بر اساس نتایج این آزمایش، ترکیب مورد نظر قابلیت جایگزینی با اوره را دارد و استفاده از آن در جیره نشخوارکنندگان شرایط ایمن تری را از لحاظ به کارگیری نیتروژن غیرپروتیینی فراهم می کند.کلید واژه ها: اوره، رزونانس مغناطیسی پروتون، طیف سنجی مادون قرمز، ابقای نیتروژن، قابلیت هضم، پروتیین میکروبی