حسن فضائلی
نادر پاپی
امیررضا صفایی
یوسف روزبهان

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر بقایای (ساقه و برگ) کلم بروکلی سیلوشده همراه با کاه در جیره غذایی گوسفند انجام گرفت. آزمایش اول بر روی 45 راس بره نرپرواری با میانگین وزن اولیه حدود 29 کیلوگرم در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با سه تیمار (جیره غذایی)، سه بلوک (وزنی) و 5 تکرار در هر بلوک انجام شد که طی آن، سه جیره آزمایشی، با نسبت علوفه به کنسانتره 28 به 72 حاوی صفر، 10 و 20 درصد (بر حسب ماده خشک) سیلاژ بقایای کلم به مدت 74 روز شامل 14 روز عادت دهی و 60 روز داده برداری مورد مقایسه قرار گرفت. جیره ها به صورت مخلوط کامل تا حد اشتها به بره های آزمایشی تغذیه شد و عملکرد پرواری دام ها تعیین گردید. هم چنین اثر جیره ها برگوارش پذیری مواد مغذی، تولید پروتیین میکروبی، تعادل نیتروژن و متابولیت های سرم خون تعیین شد. آزمایش دوم جهت تعیین اثر جیره های آزمایشی بر فراسنجه های شکمبه و هماتولوژی خون در گوسفندان نر بالغ، که در شکمبه آن ها فیستوله نصب شده بود، انجام گرفت. میانگین مصرف ماده خشک روزانه در بره ها 1420 تا 1435 گرم، افزایش وزن روزانه 230 تا 239 گرم و ضریب تبدیل غذایی 99/5 تا 13/6 بود که تحت تاثیر جیره غذایی قرار نگرفت. گوارش پذیری ماده خشک، ماده آلی، پروتیین و فیبر نا محلول در شوینده خنثی نیز بین جیره ها تفاوت معنی داری نداشت. میزان پروتیین میکروبی سنتز شده در شکمبه و تعادل نیتروژن نیز تحت تاثیر مصرف سیلاژ کلم در جیره غذایی قرار نگرفت. فراسنجه های شکمبه شامل pH ، غلظت نیتروژن آمونیاکی در محتویات شکمبه، تولید متان و نیز اسید های چرب فرار (استیک، پروپیونیک، بوتیریک، والریک و ایزووالریک) تولیدی در بین دام های مصرف کننده جیره های مختلف آزمایشی تفاوت معنی داری نشان نداند. مصرف سیلاژ کلم در جیره غذایی اثر معنی داری بر جمعیت کل و جمعیت های اختصاصی پروتوزو آ و باکتری های سلولولایتیک شکمبه نداشت. متابولیت های خون شامل گلوکز، تری گلیسرید، کلسترول، نیتروژن اوره ای، کراتینین، پروتیین کل، آلبومین و گلوبولین و نیز هورمون های تیروییدی (تیروکسین و ترییودوتیرونین) نیز تحت تاثیرجیره غذایی قرار نگرفت. در مجموع چنین نتیجه گیری می شود که پس ماند حاصل از برداشت کلم بروکلی را می توان با که (در حدی که ماده خشک مخلوط به 25درصد برسد) مخلوط و سیلو نمود و محصول سیلو شده را، به عنوان منبع علوفه ای، تا 20 درصد ماده خشک جیره غذایی بره های پرواری استفاده نمود. واژگان کلیدی: سیلاژ بقایای کلم، بره پرواری، عملکرد