تاثیر آبیاری تکمیلی بر دو گونه گل گاوزبان ایرانی و اروپایی در منطقه پایین دست دشت گیلان

این پژوهش در دو سال زراعی 93 و 94 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار شامل بدون آبیاری یا دیم (I1)، یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه روی (I2) و دو نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه روی و آغاز گل دهی (I3) به عنوان کرت اصلی و دو تیمار گونه گیاهی شامل گونه گل گاوزبان ایرانی و اروپایی به عنوان کرت فرعی در چهار تکرار اجرا شد. مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد دو گونه گاوزبان اروپایی و ایرانی نشان داد گونه های گل گاوزبان در این پژوهش در بسیاری از صفات رویشی اندازه گیری شده عکس العمل های متفاوتی از خود نشان دادند، به طوری که گونه ایرانی دارای عملکرد گل تر و خشک بیشتری (1358/9 و 759/0 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با گونه اروپایی با عملکرد گل تر و خشک کمتر (786/4 و 393/2 کیلوگرم در هکتار) بود. بااین وجود از نظر حجم آب مصرفی (در محدوده ی 1365 تا 1380 مترمکعب در هکتار) در یک گروه آماری قرار گرفتند. بهره وری آب گل تر و خشک گونه گاوزبان ایرانی در تیمار آبیاری I2 (به ترتیب 0/85 و 0/48 کیلوگرم بر مترمکعب در هکتار) در مقایسه با بهره وری آب گل تر و خشک گونه اروپایی (به ترتیب 0/46 و 0/23 کیلوگرم بر مترمکعب در هکتار) به طور معنی داری بیشتر بود. البته این مسیله بایستی مدنظر قرار گیرد که در گونه اروپایی، عملکرد اقتصادی شامل مجموع عملکرد گل خشک و بذر می باشد. به این ترتیب بهره وری آب بر پایه عملکرد گاوزبان اروپایی در تیمار آبیاری I2 برابر با 0/85 کیلوگرم بر مترمکعب در هکتار به دست آمد که به نظر می رسد قابلیت رقابت با گونه ایرانی را داشته باشد. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد تعداد گل و طول دوره گلدهی 99 درصد از تغییرات عملکرد گل تر و 98 درصد از تغییرات عملکرد گل خشک گونه اروپایی و تعداد شاخه 77 درصد از تغییرات عملکرد گل تر و تعداد گل و تعداد شاخه 81 درصد از تغییرات عملکرد گل خشک گونه ایرانی را توجیه نموده اند. به منظور تعیین تابع تولید آب- عملکرد، توابع ریاضی خطی ساده، خطی لگاریتمی و درجه دوم موردبررسی قرار گرفت و معادله ی درجه دوم به عنوان معادله ی برتر انتخاب شد. به طورکلی به نظر می رسد در شرایط منطقه، هر دو گونه توانایی کشت در دشت و تولید تجاری را دارند و در هر دو گونه مورد بررسی، یک بار آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه روی موجب افزایش عملکرد و بهره وری مصرف آب می گردد.واژه های کلیدی: آبیاری تکمیلی، بهره وری آب، تابع تولید، درصد روغن، عملکرد گل خشک، گل گاوزبان.