شناسایی، تعیین دوره گلدهی، تراکم و جذابیت گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در مراتع حوضه آبخیز تجن در استان مازندران

به منظور بررسی وشناسایی گیاهان مورداستفاده زنبورعسل وتعیین جذابیت آنها درمراتع حوضه تجن مازندران تعداد 10 ایستگاه درمنطقه درجهت مطالعه صحرایی انتخاب گردید. با هماهنگی تعدادی اززنبورداران مجرب درمنطقه، کلنی های زنبور عسل درایستگاه های موردنظر مستقرگردیدند. ازآنجایی که شناخت گیاهان مورداستفاده زنبورعسل وتعیین جذابیت آنها و همچنین تعیین زمان گلدهی گیاهان که منجر به تهیه تقویم زنبورداری وپتانسیل زنبور پذیری مناطق خواهدشد زنبورداران رادرجابجایی وتنظیم زمان های ورود وخروج ازمناطق زنبورداری یاری خواهد داد، اجرای طرح فوق دراستان مازندران ازاهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. این تحقیق درمراتع حوضه آبخیز تجن به وسعت تقریبی123 هزار هکتار انجام شد. برای این منظورگیاهان منطقه، شناسایی ومطالعات فنولوژیکی ونمونه برداری ازگیاهان مورداستفاده زنبورعسل انجام گرفت . به منظورتعیین جذابیت گونه های گیاهی تعداد زنبور و مدت زمان استقرار زنبور عسل برای هرگونه در فواصل مختلف ازکلنی ها ثبت شد. با استفاده ازسه روش مشاهده مستقیم فعالیت زنبور عسل روی گونه گیاهان و مقایسه گرده گیاه با گرده موجود درتله گرده گیر و گرده آنها در نمونه عسل اقدام به تفکیک گیاهان به عنوان مولد شهد، گرده و یا هر دو (شهد و گرده) نمودیم .تحقیقات به روش مشاهده مستقیم فعالیت زنبور عسل و مدت زمان استقرار زنبور عسل روی گیاه و همچنین با شناسایی دانه های گرده جمع آوری شده ازتله گرده گیر و شناسایی دانه های گرده موجود در عسل در مراتع حوضه آبخیز تجن مازندران انجام شد. در نهایت 48 تیره، 107سرده (جنس) و 154 گونه گیاهی شناسایی گردید. از بین گیاهان شناخته شده، تعداد 20 گونه (12/98% گونه ها) از تیره Labiatae (نعناییان)، تعداد 18 گونه (11/67% گونه ها ) از تیره Rutaceae (مرکبات)، تعداد16 گونه (10/04% گونه ها ) از تیره Rosaceae (گلسرخیان )، تعداد 15گونه (9/74% گونه ها ) ازتیره Leguminosae ( بقولات )، تعداد 13 گونه (8/45% گونه ها ) از تیره Compositae ( مرکبان)،تعداد 9 گونه (5/58% گونه ها) از تیره Cruciferae (شب بوییان) هستند. از 154گونه گیاهی مرتعی شناخته شده درمراتع ییلاقی حوضه آبخیز تجن28 گونه درکلاس عالی37گونه درکلاس خوب 28گونه در کلاس متوسط و 61گونه گیاهی در کلاس ضعیف می باشند . همچنین 22/07 درصدگونه مولد شهد 40/25درصدگونه مولدگرده و37/66 درصدگونه ها مولد شهد و گرده هستند. براساس این پژوهش شروع فصل گلدهی گیاهان وشروع فعالیت زنبوران عسل درمراتع حوضه آبخیزتجن از اواخر بهمن ماه آغاز و خاتمه فعالیت زنبوران عسل با اتمام دوره گلدهی گیاهان در اویل مهرماه می باشد . همچنین نقشه پوشش گیاهان مورد استفاده زنبورعسل نیز به همراه تقویم زنبورداری تهیه شد. بهترین زمان مهاجرت کلنی های زنبورعسل درمراتع ییلاقی حوضه آبخیز تجن از اوایل خرداد وخروج کلنی های زنبورعسل اواخر مرداد می باشد. واژه کلیدی : شهد،گرده ، زنبور عسل، جذابیت، دوره گلدهی، مازندران، حوضه آبخیز تجن