حمید رضا سید آبادی
سعید اسماعیل خانیان
علی اکیر قره داغی
علی جوانروح

بز به عنوان حیوانی اهلی برای قرن ها نقش مهمی در تامین منابع غذایی مردمان سرزمین فلات ایران بر عهده داشته است و این ناحیه به عنوان منشا این گونه به شمار می رود. در بین نشانگر های ژنتیکی، توالی یابی ژنوم میتوکندری یکی از بهترین و رایج ترین روش ها برای طبقه بندی ژنتیکی جمعیت ها وگونه های نزدیک به هم، بررسی امکان اشتقاق گونه های مختلف از یک جد مشترک، مطالعه رابطه فیلوژنی هر موجود با سایر گونه ها و نژادها و دستیابی به راهکارهایی برای حفظ ذخایر ژنتیکی می باشد. هدف از این تحقیق، تعیین توالی نواحی HVR1 ، cytB و ND6، ژنوم میتوکندری سه نژاد بز بومی ایران (مرخز، مهابادی و نجدی) می باشد. برای انجام این تحقیق تعداد 90 عدد نمونه خون از هر دو جنس از بزهای غیر خویشاوند ( هر نژاد 30 عدد) جمع آوری شد. پس از استخراج DNA از آنها، ناحیه مورد نظر توسط پرایمرهای اختصاصی با تکنیک PCR تکثیر شده و بعد از بدست آمدن بهترین جواب در PCR، تعیین توالی شد. پس از تعیین توالی، با مقایسه توالی این نواحی از ژنوم بزهای بومی ایران با توالی ناحیه مشابه از ژنوم بزهای سایر نژاد-ها از مناطق مختلف جهان، مشخص شد بز مرخز در گروه هاپلوتیپی جدا از سایر نژادهای بز دنیا و بز مهابادی نزدیک به بزهای نژاد ترکیه ای و بز نجدی نزدیک به بزهای چینی و پاکستانی می باشند. در نهایت توالی به دست آمده از ناحیه cytB در بز نجدی برای اولین بار در بانک ژن با کد دسترسی KY662383 ثبت و نام بز نجدی برای اولین بار در بانک جهانی ژن آورده شد و این نژاد به انجمن های بین المللی معرفی شد.کلید واژه ها : بزهای بومی ایران ، ژنوم میتوکندری، توالی یابی