علی حسینی قرالری
علی اکبر کیهانیان
نازنین کوپی
محمدرضا عباسی مژدهی

مگس زیتون، Gmelin Bactrocera oleae، از آفات کلیدی زیتون در مناطق زیتون کاری جهان و ایران است. این آفت تک میزبانه و مونوفاژ بوده و در سال 1383 به مناطق زیتون کاری شمال کشور وارد شده و خسارت وارد می کند . فعالیت آفت باعث کاهش کمی و کیفی محصول می شود. استفاده از ارقام مقاوم و شناسایی مکانیسم های مقاومت در درختان مقاوم نسبت به این آفت می تواند در کنترل بهتر این مشکل موثر باشد. از آنجا که سال های متمادی است که باغداران سنتی زیتون عملیات خاص زراعی و یا سمپاشی انجام نمی دهند، لذا در اختیار قراردادن اطلاعات مربوط به مزایای رقم مقاوم یا متحمل به مگس، می تواند به عنوان یک روش کنترلی که از سوی باغداران بیشتر قابل پذیرش و اجرا خواهد بود، مد نظر قرار گیرد. در تحقیق حاضر 10 رقم امید بخش زیتون در ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار (استان گیلان) از نظر تفاوت در میزان خسارت و ترکیبات شیمیایی روغن زیتون مورد بررسی قرار گرفت (‘Arbequina’،‘Manzanilla’، ‘Leccino’، ‘Zard’، ‘Konservalia’،‘Amigdalifolia’، ‘Kalamata’، Roghani’، ‘Mari’ و ‘Fishomi’). ارقام‘Arbequina’ و ‘Kalamata’، به عنوان ارقام دارای خسارت نسبی کم مگس زیتون (میانگین درصد سالیانه خسارت 8 الی 11 درصد)، می تواند در برنامه های توسعه ارقام زیتون مورد استفاده قرار گیرد. بین خصوصیات مرفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی مورد بررسی در میوه زیتون و خسارت مگس زیتون رابطه همبستگی مشاهده نشد. ترکیب Oleuropein می تواند به عنوان یکی از ترکیباتی که به احتمال زیاد در ایجاد مقاومت به مگس زیتون نقش دارد در نظر گرفته شود.واژه های کلیدی: زیتون، مقاومت، ارقام، فیتو کمیکال، ترجیح میزبانی