محسن فتحی سعدآبادی
جلال میرقاسمی
محمد نعمتی
محمد رضا زنگی
صادق واله آزادی

تنش شوری یکی از مهمترین تنش هایی است که گیاهان زراعی با آن مواجه هستند. بنابراین، معرفی ارقام پنبه متحمل به شوری که عملکرد قابل قبول و پایداری داشته باشند، ضروری است. در این پروژه به منظور بررسی اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط (G × E) 38 ژنوتیپ پنبه همراه با دو رقم تجاری گلستان و سپید (به عنوان شاهد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سه منطقه در استان گلستان طی سالهای 94-1393 مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل: تعداد بوته، ارتفاع بوته، طول و تعداد شاخه رویا، طول و تعداد شاخه زایا، تعداد غوزه، وزن غوزه، عملکرد وش و زودرسی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ساده رقم بر صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1 یا 5٪ معنی دار است. عکس العمل ارقام در مکانهای مختلف متفاوت بوده در نتیجه اثر متقابل ژنوتیپ × مکان در اکثر صفات معنی دار بود. به طوری که ژنوتیپ SB26 بهترین عملکرد را در ایستگاه هاشم داشت، اما ژنوتیپ های TJ174 و TJ82 بهترین عملکرد را در ایستگاه گنبد و انبارالوم نشان دادند. پارامترهای پایداری محاسبه شد و ژنوتیپ DB16 با توجه به شیب رگرسیون نزدیک به یک به عنوان پایدارترین ژنوتیپ معرفی شد. این ژنوتیپ سهم کمتری در اثر متقابل ژنوتیپ و محیط داشت. با توجه به اکووالانس ریک و شوکلا پارامترهای پایداری واریانس ژنوتیپ های DB29 و SB36 بی ثبات ترین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد بودند. تجزیه و تحلیل همبستگی عملکرد متغیرهایی مانند تعداد بوته در کرت، ارتفاع بوته، تعداد غوزه، وزن غوزه و چین اول رابطه مثبت و معنی داری نشان داد. کلمات کلیدی: پنبه، ژنوتیپ، تنش شوری، تجزیه پایداری.