پایش میزان آلودگی غده های بذری سیب زمینی به اسکلروت های قارچ Rhizoctonia solani و تاثیر آن در توسعه بیماری بوته میری ریزوکتونیایی

استفاده از غده های سیب زمینی بذری عاری از بیمارگرهای گیاهی از مهمترین عوامل موثر در افزایش عملکرد در واحد سطح می باشد. بیماری شانکر ریزوکتونیایی ساقه و استولون و شوره سیاه غده در سیب زمینی با عامل Rhizoctonia solani از بیماری های سیب زمینی با گسترش جهانی است که توانایی آلوده سازی تمام قسمت های زیر زمینی گیاه را در مراحل مختلف رشدی دارد. اسکلروت های سیاه رنگ قارچ در سطح غده های بذری به عنوان زادمایه اولیه در مزرعه به شمار آمده و بر اساس استاندارد سلامت موجود ارزیابی سطح آلوده به اسکلروت، ملاک عمل تعیین سلامت غده های بذری به این بیماری است. در این تحقیق اثر آلودگی غده های بذری به اسکلرت در ایجاد بوته میری یا توسعه شانکر ساقه و استولون در گلخانه مورد آزمون قرار گرفت. به این منظور نخست میزان آلودگی 95 نمونه از طبقات و مناطق مختلف از نظر درصد آلودگی به پوشش اسکلرتی قارچ مورد ارزیابی قرار گرفتند. قدرت جوانه زنی اسکلرت های آلوده کننده قارچ بر روی محیط آزمایشگاهی آب-آگار و در تیمار دمایی 25 درجه سلسیوس %95 برآورد شد. گروه آناستوموزی 3 بیشترین فراوانی را در جدایه های مورد آزمون نشان داد و پس از آن گروه های شماره 4 و 5 دارای بیشترین فراوانی بودند. آزمون بیماریزایی 5 جدایه درگلخانه، بیماریزا بودن جدایه های حاصل از اسکلرت ها را تایید کرد. تلاش جهت تولید اسکلرت روی غده در شرایط آزمایشگاهی موفقیت آمیز نبود. اثر زادمایه بذرزاد در توسعه آلودگی در گلخانه و مقایسه اثر زادمایه بذرزاد و خاکزاد در توسعه آلودگی در گلخانه در دو طرح آزمایشی مستقل از نوع بلوک کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در فاکتور اول (سطوح مختلف آلودگی غده بذری به اسکلرت) و در شاخص درصد آلودگی غده ها به اسکلرت (SC) و درصد شانکر ساقه و استولون (DS) در سطح اطمینان 5 درصد، بین ارقام تفاوت معنی دار وجود دارد . رقم سانته دارای بیشترین درصد آلودگی غده به اسکلرت (SC) و ارقام فونتانه و اگریا به ترتیب در مقام های بعدی اما از نظر آماری در یک گروه قرار گرفتند. این درحالی است که از نظر درصد تولید شانکر ساقه و استولون (DS)، رقم اگریا دارای بیشترین آلودگی و ارقام سانته و فونتانه به ترتیب در مقام های بعدی قرار گرفتند. درصد آلودگی غده های تولید شده به اسکلرت (SC) در سطوح مختلف آلودگی غده متفاوت است اما این تفاوت در سطح آخر آلودگی ( 15 درصد) از نظر آماری با بقیه سطوح متفاوت است و در گروهی مجزا قرار می گیرد. مقایسه میانگین اثر متقابل فاکتورهای مورد مطالعه (سطح آلودگی غده بذری و رقم) نشان داد که بین ارقام از نظر شاخص توسعه شانکر ساقه و استولون (DS)تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه اثر زاد مایه بذر زاد و خاک زاد در توسعه آلودگی در گلخانه نشان داد که در خاک آلوده تولید غده و حجم ریشه ها به شدت کاهش می یابد به گونه ای که حجم ریشه در خاک آلوده به کمتر از یک سوم نسبت به خاک سالم کاهش یافت و از طرفی تولید شانکر نسبت به آزمایش در خاک سالم به دو برابر افزایش یافت. این آزمایش نتیجه قبلی را در خصوص تاثیر بسیار بیشتر زادمایه خاکزاد، در مقایسه با زادمایه بذر زاد را تایید می کند. نتایج کشت غده های آلوده در مزرعه نشان داد که حتی در آلودگی های شدید غده میزان بروز شانکر در مزرعه بسیار جزیی و نادر است.