جواد حسینی فرد
اکبر محمدی محمدآبادی
ناصر صداقتی
محمدرضا نیکویی
مژده حیدری

یکی ازعارضه هایی که سال های متمادی به عنوان یک مشکل اساسی در بسیاری از باغ های پسته وجود داشته عارضه ریزبرگی یا قرمزو می باشد. دلایل این عارضه هنوز دقیقا مشخص نشده است و متخصصان تغذیه نظرات متفاوت و روش های درمانی متنوعی را ارایه کرده اند که هیچ یک از روش های درمانی در رفع عارضه ریزبرگی در همه مناطق پسته کاری در سطح وسیع تاکنون به طور کامل موثر نبوده است. به نظر می رسد دلایل این عارضه در باغ های مختلف در مناطق گوناگون متفاوت باشد، بنابراین،در این تحقیق خصوصیات مدیریتی، ویژگی های خاک و عناصر غذایی برگ در مناطق مختلف در ایجاد عارضه ریزبرگی و محدودیت های مرتبط با عارضه ریزبرگی یا قرمزو بررسیشد. برای دستیابی به این اهداف، نسبت به شناسایی باغ های دارای عارضه ریزبرگی یا قرمزو در مناطق مختلف پسته کاری استان شامل شهرستان های رفسنجان، انار، شهربابک، سیرجان و کرمان اقدام شد. برای باغ های شناسایی شده پرسشنامه ای که موارد مهمی مانند شاخص های مدیریتی مختلف در باغ و تشریح علایم عارضه ریزبرگی در آن وجود داشت، تکمیل گردید. شدت عارضه بر حسب تعداد شاخه در هکتار در هر باغ تعیین شد. نمونه برداری از برگ های سالم و برگ های دارای عارضه درخت دارای عارضه، برگ های سالم از نزدیک ترین درخت بدون عارضه به صورت جداگانه در اواخر تیرماه تا اواسط مردادماه هرسال انجام و اندازه گیری عناصر غذایی در آن ها انجام شد. نمونه برداری خاک نیز از عمق های مختلف انجام شده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عمده خاک از جمله هدایت الکتریکی عصاره اشباع، اسیدیته گل اشباع، کاتیون های محلول، نسبت جذب سدیم، بافت، غلظت قابل جذب عناصر غذایی فسفر، پتاسیم، آهن، روی، منگنز و مس تعیین شد. مقایسه میانگین بین درختان دارای عارضه و بدون عارضه از نظر غلظت عناصر غذایی برگ به وسیله آزمون t انجام شد. همچنین همبستگی شدت عارضه و غلظت عناصر غذایی برگ سالم از درختان دارای عارضه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون تعیین شد. نتایج نشان داد که عارضه ریزبرگی به دو نوع ریزبرگی سبز و قرمز قابل تفکیک است. گسترش هر دو نوع عارضه ریزبرگی در مناطق انار و بیاض و حومه شرقی رفسنجان بیشتر بود. ضمن اینکه عارضه ریزبرگی قرمز علاوه بر این مناطق، در منطقه شهربابک نیز گسترش داشت. نتایج تجزیه خاک و برگ در باغ های دارای عارضه، در مجموع نشان داد که میانگین غلظت عناصر کلسیم و منیزیم در برگ درختان عارضه دار در عارضه ریزبرگی سبز کمتر از درختان بدون عارضه است. ضمن اینکه در این باغ ها میانگین نسبت کلسیم به منیزیم محلول خاک کمتر از یک بود. در عارضه ریزبرگی قرمز، کمتر بودن میانگین غلظت عناصر منگنر، روی و مس برگ در درختان دارای عارضه مشخص شد. در باغ های دارای هر دو نوع عارضه، شوری و نسبت جذب سدیم خاک عوامل محدودکننده مهمی تشخیص داده نشدند. کلمات کلیدی:برگ، پسته، خاک، ریزبرگی، قرمزو