بررسی تاثیر مواد فرار حاصل از حشرات کامل آفت و گیاه میزبان روی رفتار سرخرطومی جالیز در شرایط طبیعی و آزمایشگاه

سر خرطومی جالیز، Acythopeus curvirostris persicus Thompson یکی از آفات مهم جالیزاست که به تعداد زیادی از گیاهان خانواده کدوییان از جمله ، هندوانه، خربزه و خیار حمله می کند. با توجه به کم تاثیر بودن سموم و اثرات مخرب زیست محیطی آن ها می توان از روش های نوین کنترل آفات استفاده نمود. از جمله این روش ها می توان به استفاده از فرومون و کایرومون اشاره نمود. در این تحقیق با انجام آزمایش های بویایی سنجی توسط بویایی سنج استاتیک دو -راهه، میزان جلب کنندگی میوه گیاهان میزبان و حشرات کامل سرخرطومی جالیز برای افراد همگونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که حشرات کامل نر و ماده جفت گیری نکرده سرخرطومی جالیز، به همه ی میوه های گیاهان میزبان و نیز مواد استخراج شده طبیعی پاسخ مثبت دادند. البته میوه های هندوانه، خیار و خربزه پاسخ بویایی بیشتر و معنی داری را در مقایسه با میوه هندوانه ابوجهل در سرخرطومی جالیز ایجاد نمود. همچنین حشرات کامل سرخرطومی جالیز پاسخ بویایی معنی داری را به مواد فرار استخراج شده طبیعی از حشرات نر در مقایسه با مواد فرار حشره ماده نشان دادند. ترکیبات فرار اختصاصی شناسایی شده در حشرات نر نه تنها پاسخ بویایی را در سرخرطومی جالیز ایجاد ننمودند بلکه از جلب کنندگی برای سرخرطومی جالیز در تله گذاری صحرایی برخوردار نبودند. نتایج این تحقیق نشان داد در مواد فرار استخراجی حشره نر و گیاهان میزبان مواد جلب کننده ای وجود دارد که سبب واکنش های رفتاری در سرخرطومی جالیز می شود که بایستی شناسایی آن ها از طریق آزمایش های گازکروماتوگرافی- الکتروآنتنودتکتوگرافی و گازکروماتوگرافی-طیف سنج جرمی با قابلیت های مناسب انجام شود. کلید واژگان: پاسخ بویایی، مواد فرار ، سرخرطومی جالیز، جلب کننده، بویایی سنجی