محمد علی جواهری
حمید نجفی نژاد
هرمزد نقوی
باقر محمودی
رحیم محمدیان

کاشت پاییزه چغندرقند به دلیل کارایی بیشتر مصرف آب در مناطق نیمه خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. کاشت چغندرقند در استان کرمان فقط به صورت بهاره انجام می شود، لذا ضروری است امکان سنجی کاشت پاییزه چغندرقند در این مناطق صورت پذیرد. استفاده از دستگاه های اطلاعات جغرافیایی با در نظرگیریهم زمان عوامل مختلف موثر بر رشد چغندرقند، بهترین و کم هزینه ترین روش جهت شناسایی مناطق مستعد این گونه گیاهی است. در این تحقیق به منظورپهنه بندی استان کرمان ازنظر استعداد کشت چغندرقند، عناصر اقلیمی بلندمدت دما و بارش این استان جمع آوری گردید. سپس احتمال وقوع واحدهای حرارتی تجمعی، شاخص قابلیت تولید زیست توده، ساعات بهاره شدن، یخ زدگی، بارندگی و طول روز برای هر ایستگاه محاسبه و نقشه تغییرات آن ترسیم گردید. همچنین نقشه شیب نیز از مدل رقومی ارتفاع استخراج گردید. پس از وزن دهی لایه های فوق با استفاده از روش سلسله مراتبی و حذف مناطق با بارندگی کمتر از 110 میلی متر، نقشه پهنه بندی نهایی در محیط ARC-GIS تهیه گردید.نتایج نشان داد که در شهرستان های بافت، بردسیر و شهربابک بوته های چغندرقندساقه گل دهنده تولید خواهند کرد. ولی در جنوب استان کرمان مجموع دماهای بهاره شدن را دریافت نکرده و بهاره نمی شوند. بارش کمتر از 50 میلی متر در طول فصل زراعی در برخی مناطق جنوبی و شمال شرق استان مزیت این کاشت را در این مناطق کاهش می دهد. بیشتر اراضی که بارش بیش از 200 میلی متر دارند با خطر یخ زدگی، عدم دریافت GDD مناسب و بهاره شدن مواجه می باشند. بر اساس نقشه پهنه بندی نهایی حدود 23 درصد اراضی استان کرمان شامل شهرستان کهنوج، منوجان، جنوب شهرستان جیرفت، شرق شهرستان بم و جنوب شهرستان بافت جزو مناطق بسیار مناسب و 4 درصد مناطق استان مناسب، 17 درصد متوسط و 56 درصد مساحت استان شامل مناطق غربی، شمال غرب و ارتفاعات استان دارای شرایط نامناسب برای کاشت پاییزه چغندرقند می باشند. واژه های کلیدی: بهاره شدن، دماهای بحرانی، درجه روزرشد، کاشت پاییزه، سیستم اطلاعات جغرافیایی