ابراهیم صادقی
اسماعیل علی زاده
زهرا هاشمی خبیر
محمد رضا زرگران

گل محمدی Rosa damacena Mill. یکی از مهمترین گیاهان دارویی می باشد که از اسانس، عرقیات و حتی روغن آن استفاده می شود. فعالیت تغذیه ای آفات مختلف هر ساله خسارت زیادی به این گیاه زینتی و دارویی وارد می سازد. به علت تاثیر سو ترکیبات شیمیایی در محصولات گل محمدی و نیز برای اکوسیستم، استفاده از سایر شیوه های کنترل به صورت تلفیقی باید مد نظر قرار گیرد. ارزیابی میزان جمعیت و خسارت این آفات در ژنوتیپ های مختلف گل محمدی قدم بزرگی در این رابطه خواهد بود. طی سال-های1392-1389 میزان آلودگی 36 ژنوتیپ گل محمدی به آفات مهم موجود در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی های صحرایی در مزرعه گل-محمدی ایجاد شده در ایستگاه تحقیقاتی صنوبر ساعتلوی ارومیه صورت گرفت. نمونه برداری های صحرایی از هر کدام از آفات به روش های مختلف انجام گرفت. نتایج حاصل از نمونه برداری های صحرایی نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر تراکم شته گل سرخ Macrosiphum rosae L.))، زنجرک گل سرخ Edwardsiana rosae L.))، زنبورهای برگ خوار ثانویه رز(Allantus viennensis Schr.) و زنبور سرشاخه خوار رز Ardis bruniventris Hadting.)) که از آفات موجود در این منطقه بودند، وجود دارد. مقایسه ی میانگین داده ها نشان داد ژنوتیپ های 12، 40، 22 و 16 به ترتیب با منشا زنجان، اصفهان8، کهکیلویه و بویراحمد و فارس1 دارای کمترین فعالیت شته گل سرخ بودند. نتایج نشان داد که کمترین تراکم تخم ریزی زمستانه زنجرک گل سرخ روی ژنوتیپ های 1، 12، 16، 22، 10 و 14 به ترتیب با منشا آذربایجان شرقی، زنجان، فارس 1، کهکیلویه و بویراحمد، قم و سمنان 2 بود. لاروهای برگ خوار ثانویه ی رز از دیگر عوامل مهم خسارت زا در این منطقه بودند که نتایج بدست آمده از مقایسه ی میانگین ها نشان داد که بر روی ژنوتیپ های 25 و 40 به ترتیب با منشا گیلان و اصفهان کمترین میزان تغذیه، اما در ژنوتیپ 19 با منشا کردستان بیشترین تغذیه لاروها بدست آمده است . همچنین در مورد سرشاخه خوار رز ژنوتیپ های 29، 13، 14، 17، 18، 30 و 7 به ترتیب با منشا هرمزگان، سمنان 1، سمنان 2، فارس 2، قزوین، همدان و تهران کمترین میزان آلودگی وجود داشت. با توجه به این که شته گل سرخ مهمترین آفت گل محمدی ارزیابی گردید، دشمنان طبیعی آن نیز جمع آوری و شناسایی شد.واژگان کلیدی:گل محمدی، ژنوتیپ، زنبور برگخوار ثانویه رز، زنجرک گل سرخ، زنبور سرشاخه خوار رز، شته گل سرخ، دشمنان طبیعی