فرید امیر شقاقی
حسین محمدی مزرعه
پرویز تومرایی
محمد علی حداد درفشی

در حال حاضر در کشور ما برای عملیات داشت محصولات ردیفی از سه روش دستی، شیمیایی و مکانیکی استفاده می شود. روش وجین دستی بسیار هزینه بر و زمان بر بوده و به علت تداخل با فصل عملیات زراعی اغلب محصولات، تامین نیروی کارگری بسیار مشکل می باشد. در روش شیمیایی، کل مزرعه توسط سمپاش بوم دار پشت تراکتوری به صورت سرتاسری سمپاشی می گردد. در روش مکانیکی، عملیات کولتیواتورزنی تنها برای از بین بردن علف های هرز بین ردیف ها در طول فصل کاربرد دارد. استفاده ازکولتیواتورها به همراه علف کشی به صورت نواری یا به عبارتی تلفیق دو روش (مکانیکی- شیمیایی) هدف عمده اجرای این تحقیق بود. در این روش به جای سمپاشی کل مزرعه، از سامانه هوا-کمک برای انتقال سم به افشانک ها استفاده می شود و نحوه پخش سم در این افشانک ها به گونه ای است که محلول سمی با فشار در روی سطح پشته ها پاشیده شده و علف های هرز بین ردیف ها در حین سمپاشی با کولتیواتور از بین برده می شوند. در این تحقیق دستگاه مرکب شامل سمپاش400 لیتری، دمنده سانتریفوژی به قطر 450 میلی متر جهت ایجاد فشار هوا به داخل لوله های خرطومی ساخته شد. برای راه-اندازی دمنده از نیروی محور توان دهی تراکتور و یک جعبه دنده افزاینده دور برای تامین دور بالا استفاده شد و واحدهای کولتیواتور با تیغه از نوع هلالی بین ردیف ها قرار گرفتند. نتایج ارزیابی دستگاه در مزرعه گوجه فرنگی نشان داد که ضریب کیفیت پاشش سمپاش مرکب با 6/1 نسبت به سمپاش لانس دار با 85/2 از کیفیت پاشش بهتری برخوردار بود. تعداد قطرات در سانتیمتر مربع در قسمت های سه گانه بوته گوجه فرنگی نشان داد که سمپاش هوا-کمک پوشش مناسب تری به خصوص در قسمت های میانی و پایینی داشته است که این امر ناشی از فشار هوا به عنوان عامل کمکی در پاشش قطرات یکنواخت به داخل بوته های متراکم و انبوه می باشدکه در سمپاش های هیدرولیک امکان پذیر نیست. در روش سمپاشی لانس دار مساحت کل واقعی سمپاشی در یک هکتار در حدود 20 درصد مساحت اضافی در عمل سمپاشی بود که این امر به دلیل حرکت زیگزاگ کاربر در طول مسیر می باشد و موجب اتلاف شدید محلول سم می شود، در حالی که در سمپاشی نواری عملا سطح سبز مزرعه که شامل در حدود 67 درصد می باشد سمپاشی می گردد. میزان مصرف محلول سم در روش مرسوم در حدود 7/542 لیتر در هکتار و در روش هوا-کمک 4/187 لیتر در هکتار بود که 9/2 برابر کمتر از روش مرسوم بود. نتایج مقایسه میزان عملکرد در واحد سطح نشان داد که عملکرد محصول با دستگاه مرکب با 8/47 تن در هکتار در مقایسه با روش مرسوم (کاربرد سمپاش لانس دار و وجین دستی) با عملکرد 51 تن در هکتاربود. علیرغم پایین بودن عملکرد محصول، با توجه به کاهش تعداد دفعات عملیات در واحد سطح و سختی کار و کیفیت مطلوب میوه ها، کاربرد دستگاه مرکب توصیه می شود.کلید واژه: سمپاش هوا-کمک ،کولتیواتور، گوجه فرنگی