ارزیابی عملکرد و پایداری ژنوتیپ های گندم نان زمستانه و بینابین در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته سراسری اقلیم سرد کشور در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی (ARWYT-C94).

دستیابی به ارقام گندم با عملکرد بالا و پایدار در محیط های متفاوت از جایگاه ویژه ای در برنامه های به نژادی برخوردار است. این بررسی با شرکت 39 لاین پیشرفته گندم زمستانه وبینابین با احتساب ارقام شاهد اروم، زارع، میهن و حیدری جمعا به تعداد 51 ژنوتیپ (سه آزمایش 17 تایی) در 7 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، همدان، اراک، مشهد، جلگه رخ، اردبیل و میاندوآب) در شرایط آبی و 34 لاین نیز با احتساب ارقام زارع، میهن و حیدری بعنوان ارقام شاهد جمعا به تعداد 40 ژنوتیپ (دو آزمایش 20 تایی) در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در اردبیل و جلگه رخ طی سال زراعی 95-1394 به مورد اجرا درآمد. طرح آماری مورد استفاده در تمامی ایستگاهها طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار بود. مراقبت های لازم در طول دوره رشد و نمو گیاه انجام گرفت. در آزمایش تنش خشکی، آبیاری های پس از مرحله گلدهی قطع و تا رسیدن و برداشت محصول آبیاری دیگر انجام نپذیرفت. پس از برداشت محصول و جمع آوری داده ها، تجزیه واریانس ساده و مرکب با استفاده از نرم افزارSAS انجام و سپس روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار استفاده گردید. دامنه عملکرد دانه 39 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش آبی در این پروژه 6430 تا 8323، میانگین عملکرد آنها 7617 و انحراف معیار آنها 446 کیلوگرم در هکتار بود. دامنه عملکرد دانه ارقام شاهد اروم، زارع، میهن و حیدری بین 6901 تا 8508 با میانگین 7975 و انحراف معیار 471 کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 39 لاین گندم تعداد 2 لاین با میانگین عملکرد دانه 7988 و 8301 کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. دامنه عملکرد دانه 34 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش تنش خشکی در این پروژه 5389 تا 8018، میانگین عملکرد آنها 6611 و انحراف معیار آنها 547 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد زارع، میهن و حیدری به ترتیب 6432، 7183 و 7215 با میانگین 6944 و انحراف معیار 385 کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 34 لاین گندم تعداد 3 لاین با میانگین عملکرد دانه 6119، 7042 و 7140 کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. لاین های انتخابی آزمایش آبی و تنش خشکی در آزمایش سازگاری سراسری مشترک آبی و تنش خشکی لاین های امید بخش گندم (ERWYT-C95) که در 11 ایستگاه تحقیقاتی سرد کشور در سال های زراعی 97-1395 اجرا می گردد مورد ارزیابی های نهایی قرار می گیرند سپس لاین (های) برتر انتخاب و به آزمایشات تحقیقی-ترویجی آبی تنش خشکی هدایت خواهند شد.واژه های کلیدی : گندم نان، سازگاری عمومی، اقلیم سرد، شرایط آبی، تنش خشکی.