بررسی پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در مناطق سرد کشور(ERWYT-C93).

بروز صفات مختلف در ژنوتیپ ها تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. اثر متقابل ژنوتیپ × محیط باعث واکنش های متفاوت ژنوتیپ ها نسبت به شرایط محیطی می شود، لذا تعیین سازگاری آنها در محیط های مختلف ضروری می باشد. این بررسی با شرکت 8 لاین امید بخش گندم زمستانه وبینابین با احتساب ارقام شاهد اروم، زارع و میهن جمعا به تعداد 11 ژنوتیپ در 8 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، اراک، همدان، مشهد، جلگه رخ، اردبیل، میاندوآب و تبریز) در شرایط آبی و 9 لاین نیز با احتساب ارقام زارع و میهن بعنوان ارقام شاهد جمعا 11 ژنوتیپ در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 6 ایستگاه (کرج، زنجان، اراک، همدان، تبریز و اردبیل) طی سال های زراعی 95-1393 به مورد اجرا درآمد. طرح آماری مورد استفاده در تمامی ایستگاهها طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار بود. مراقبت های لازم در طول دوره رشد و نمو گیاه انجام گرفت. در آزمایش تنش خشکی، آبیاری های پس از مرحله گلدهی قطع و تا رسیدن و برداشت محصول آبیاری دیگر انجام نپذیرفت. پس از برداشت محصول و جمع آوری داده ها، تجزیه واریانس ساده و مرکب با استفاده از نرم افزارSAS انجام و سپس روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار استفاده گردید. دامنه عملکرد دانه 8 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش آبی در این پروژه 6791 تا 7650، میانگین عملکرد آنها 7350 و انحراف معیار آنها 293کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد اروم، زارع و میهن به ترتیب برابر بود با 7116، 7134 و 7954، با میانگین 7401 و انحراف معیار 391 کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 8 لاین گندم هیچ لاینی برتر از برترین رقم شاهد (میهن) نبود. دامنه عملکرد دانه 9 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش تنش خشکی در این پروژه 4871 تا 5348، میانگین عملکرد آنها 5093 و انحراف معیار آنها 171 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد زارع و میهن به ترتیب 4534 و 5128 با میانگین کل 4831 و انحراف معیار 297کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 9 لاین گندم، لاین های CD-93-9 و CD-93-10 به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 5137 و 5348 کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. لاین های انتخابی پس از تکثیر بذر آنها در پروژه های تحقیقی-ترویجی شرکت و مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت.20-واژه های کلیدی :گندم نان، سازگاری عمومی، سازگاری خصوصی، اقلیم سرد، شرایط آبی، تنش خشکی، پایداری عملکرد.