محمد جعفر سلطانی
فاضل ایران منش
امبرحسین چرخابی
طاهره فتح الله زاده
فاضل ایرانمنش
صمد شادفر
سعید نبی پی لشکریان
فریدون سلیمانی
عزیز ارشم
محمدرضا رجبی
معصومه صادقی
مرضیه جافریان

بیابان زایی عمدتا به تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک و نیمه مرطوب تحت خشک در مناطق اقلیمی اشاره دارد. در حال حاضر؛ فعالیت های انسانی و اثرات آن روی منابع طبیعی، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک و نیمه مرطوب تحت خشک باعث تغییر مفهوم بیابان و ایجاد اصطلاحات جدید مانند بیابان زایی و بیابان زدایی شده است. روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از معروف ترین فنون تصمیم گیری چند معیاره است. این روش براساس تحلیل موثر مغز انسان برای مسایل پیچیده و فازی است و در ابتدا برای تصمیم گیری فردی ابداع و سپس دامنه کاربردی آن به تصمیم گیری های گروهی نیز کشیده شد. مساله تصمیم گیری از طریق تشکیل یک سلسله مراتب حل می شود؛ بنابراین گام اول تشکیل درخت سلسله مراتب تصمیم است که از سه سطح تشکیل شده است. در این تحقیق سعی شده است که سه طرح بیابان زدایی که در منطقه خوزستان انجام شده است را به روش درخت سلسله مراتب تصمیم بررسی کرده و مزایا و معایب آنها را نسبت به هم تعیین نماییم. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی را می توان در پنج مرحله اصلی شامل تشکیل درخت سلسله مراتبی، مقایسه زوجی جایگزین ها و معیارهای تحقیق، عملیات محاسبه داده ها تحلیل حساسیت و میزان ناسازگاری ترسیم و اجرا کرد. رتبه بندی طرح های بیابان زایی در استان خوزستان با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) طبق این مراحل ؛ تعیین معیارهای موثر در رتبه بندی طرح های بیابان زایی استان خوزستان، تعریف معیارهای اصلی، فرعی و ایجاد ساختار سلسله مراتبی، طراحی پرسشنامه، تکمیل اطلاعات و انتقال اطلاعات به نرم افزار Expert Choice و استخراج نتایج انجام گرفت. تحقیق حاضر نشان می دهد که پارامتر اقلیم در دو طرح مدالوس و تونل باد بیشترین تاثیر را داشته و در بین 8 فاکتور مورد بررسی بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است و نشان می دهد که در منطقه خوزستان تمرکز تمهیدات حفاظتی باید با نگاه ویژه به این فاکتور ا نجام شود. پس از آن ویژگی های خاک در رتبه بعدی اولویت قرار دارد که وضعیت خاک های منطقه به لحاظ فیزیک و شیمی خاک باعث بوجود آمدن شرایط خاص در منطقه شده است. در سطح بعدی اولویت پارامترهای مورد بررسی، فرسایش و توپوگرافی قرار دارد که تقریبا در اولویت یکسانی هستند. در نهایت سطوح بعدی شامل؛ مدیریت، هزینه و زمان می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد، طرح مدالوس و پارامتر وضعیت اقلیم و ویژگیهای خاک در بالاترین سطح اولویت دربین طرح های انجام شده و خصوصیت مشترک مورد بررسی در بین طرح ها را به خود اختصاص داده اندکه در برنامه ریزی استان باید مد نظر قرارگیرد.واژگان کلیدی: استان خوزستان، روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP)، تصمیم گیری چند معیاره