شعاعی ضیاءالدین
محمد هادی داودی
محسن شریعت جعفری
علی روشندل

تحقیقات مختلفی برای کاهش نشت آب در پی سازه های هیدرولیکی و بطور کلی کنترل جریان های زیر سطحی بدون استفاده از روش های پر هزینه حفاری در محل نشت در حال انجام است. این روش ها عموما تحت عنوان فناوری سدهای خنثی (Neutral Barrier Technology) یا بطور اختصار NBT شناخته می شوند. تحقیقات صورت گرفته برای ایجاد مانع هیدرولیکی تحت الارضی با استفاده از این روش، اغلب به بررسی روش های بیوشیمیایی اختصاص دارند، این در حالیست که در مورد روش های شیمیایی تحقیقات کاملی صورت نگرفته است و این تحقیقات عمدتا در مراحل ابتدایی هستند. در پروژه تحقیقاتی حاضر، امکان کاهش میزان نفوذپذیری در پی سازه های هیدرولیکی بخصوص در شرایطی که مواد تشکیل دهنده پی دارای ساختار دانه ای درشت و با نفوذ پذیری بالاست مورد مطالعه قرا گرفته است. روش مورد تحقیق بررسی امکان استفاده از روش شیمیایی در جهت ایجاد یک مانع هیدرولیکی یا به عبارت دیگر کاهش نفوذ پذیری تحت الارضی در خاک ماسه ای درشت است. برای این منظور تاثیر میزان عبور جریان آب آهک با دو غلظت متفاوت از خاک ماسه ای با دانه بندی یکنواخت، در سه شرایط مختلف تزریق گاز دی اکسید کربن، هوا و بدون تزریق گاز، مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته، که تاثیر آن بر میزان کاهش ضریب هدایت هیدرولیکی خاک بررسی گردیده است. نتایج این تحقیق نشان داد، ضریب هدایت هیدرولیکی خاک در تیمار جریان عبوری با غلظت ماکزیمم و تزریق گاز دی اکسید کربن در دوره ی هفت روزه تا یک هزارم مقدار اولیه خود کاهش یافت. همچنین در دیگر تیمارها (تزریق هوا و بدون تزریق گاز) ضریب نفوذپذیری خاک کاهش پیدا کرد. نتایج آزمایشات نشان داد که در صورت عبور جریان آب-آهک با غلظتی برابر نصف مقدار ماکزیمم خود فقط در صورت تزریق گاز دی-اکسید کربن در نمونه، کلسیت رسوب کرده و باعث کاهش نفوذپذیری خاک می شود.واژگان کلیدی: خاک های غیرچسبنده، ماسه، کاهش نفوذپذیری، ترسیب کلسیت، سدهای زیرزمینی