حسین جعفری
علی اصغر زینانلو
مهدی طاهری
محمود ملکی
عزیزالله عبدالهی
کریم مصطفوی
سعید موسوی

از مهمترین عوامل بیماری زای گیاهی که به طور جدی باعث افت کمی و کیفی محصول زیتون می شود، قارچ Verticillium dahliae می باشد. در حال حاضر مهم ترین و اقتصادی ترین روش کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم می باشد. برای استفاده از ابزار مقاومت در مدیریت این بیماری، تعیین واکنش ارقام امید بخش و در دست معرفی زیتون نسبت به بیماری و نیز جستجوی مقاومت در کلکسیون ارقام و ژنوتیپ های بومی کشور ضروری است. برای این منظور در این تحقیق عکس العمل 15 رقم امید بخش و در دست معرفی زیتون و نیز تعداد 15 ژنوتیپ بومی زیتون موجود در کلکسیون ارقام ایستگاه تحقیقات زیتون طارم نسبت به قارچ عامل بیماری پژمردگی ورتیسلیومی مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق بر پایه طرح کاملا تصادفی با 30 تیمار و 3 تکرار به اجرا درآمد. در ادامه نهال های گلدانی دو ساله ارقام و ژنوتیپ های مورد مطالعه در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم برای ارزیابی کمی قارچ عامل بیماری و تعیین میزان حساسیت یا مقاومت آنها نسبت به بیماری با غلظت 107 اسپور در میلی لیتر قارچ عامل بیماری به روش Root dip تلقیح گردیدند. هر کرت آزمایشی شامل 5 نهال تلقیح شده با قارچ و 5 نهال تلقیح نشده (تیمار شده با آب مقطر استریل)بود. در فواصل زمانی صفر،2، 15، 45 و 80 روز پس از آلودگی، از ریشه نهال های تلقیح شده و شاهد نمونه برداری و استخراجDNA از آن ها انجام شد. همچنین در 80 روز پس از آلودگی نهال ها علایم ظاهری آن ها یادداشت برداری وبانتایج به دست آمده از روش ارزیابی ملکولی مقایسه گردید. روندافزایش تدریجی میزان DNA قارچ موجود در نهال ها با استفاده از تکنیک Real- time PCR و به کارگیری سیستم SYBR Green همراه با آغازگرهای اختصاصی برای ژن بتا توبولین1 کمیت سنجی گردید. نتایج بررسی روند ظاهری توسعه بیماری و کمیت سنجی با Real-time PCR نشان داد که ژنوتیپ های QG-11، DD2-1، ژنوتیپ شماره 2، PS-5 و رقم مانزانیلا با توجه به بالا بودن غلظت DNA قارچ در کل DNA ریشه استخراج شده در فواصل زمانی معین بعد از تلقیح به ترتیب بالاترین حساسیت را نسبت به سایر ارقام و ژنوتیپ ها را در برابر بیماری دارند. همچنین ژنوتیپ های KH-13، TTS-1، کد 5 لرستان و DS-5 به ترتیب دارای کم ترین غلظت DNA قارچ در کل DNA ریشه استخراج شده بودند که نسبت به آلودگی در برابر پاتوژن عامل بیماری مقاومت نشان دادند. همچنین نتایج حاصله نشان داد که Real-time PCR تکنیک مناسبی برای ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های مختلف زیتون نسبت به بیماری پژمردگی ورتیسلیومی است که می تواند در کنار روش های معمول برای غربالگری ارقام مقاوم به بیماری مورد استفاده قرار گیرد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های QG-11، DD2-1، درخت شماره 2، PS-5 و رقم مانزانیلا دارای بیشترین حساسیت و ژنوتیپ-های KH-13، TTS-1، کد 5 لرستان و DS-5 بیشترین مقاومت را نسبت به بیماری پژمردگی ورتیسلیومی زیتون دارند.واژه های کلیدی:Verticillium dahliae، ارقام زیتون، Real–time PCR، پژمردگی ورتیسیلیومی، مقاومت