مقصود حسنپور حسنی
محمود مرادی
مظفر روستائی
بهزاد صادقزاده

سیاهک پنهان معمولی با عامل Kuhn Tilletia laevis از بیماریهای مهم گندم در مناطق دیم می باشد. به منظور ارزیابی مقاومت 233 ژنوتیپ گندم دیم نسبت به این بیماری در مناطق مراغه و کردستان این آزمایش به مدت یکسال اجرا گردید. در زمان کشت آلودگی لازم انجام و مراقبت های زراعی در طول دوره رشد بعمل آمد و پس از رسیدن گندم، خوشه های سالم و آلوده شمارش و درصد آلودگی و عکس العمل هریک از لاین ها نسبت به بیماری مشخص شد. قدرت بیماریزایی یا ویرولانس جدایه های مناطق مختلف، متفاوت بوده و در نتیجه آلودگی ژنوتیپ ها در مناطق مختلف با هم متفاوت بود. نتایج این بررسی نشان داد که در مراغه 72 ژنوتیپ بدون آلودگی، 88 ژنوتیپ مقاوم، 45 ژنوتیپ نیمه مقاوم، 19 ژنوتیپ نیمه حساس، 3 ژنوتیپ حساس و 3 ژنوتیپ خیلی حساس بود و در کردستان 26 ژنوتیپ بدون آلودگی، 46 ژنوتیپ مقاوم، 50 ژنوتیپ نیمه مقاوم، 27 ژنوتیپنیمه حساس، 14 ژنوتیپ حساس و 67 ژنوتیپ خیلی حساس بود. همچنین 18 ژنوتیپ در هر دو منطقه مراغه و کردستان نسبت به بیماری سیاهک پنهان معمولی آلودگی نداشته و بعنوان ژنوتیپ های خیلی مقاوم یا مصون بودند و تعداد 14 ژنوتیپ با میزان آلودگی کمتر یا مساوی 5% نسبت به این بیماری مقاوم می باشند. استفاده از این ژنوتیپ ها درصورت داشتن صفات مطلوب زراعی به عنوان رقم تجاری و یا در برنامه های به نژادی توصیه می گردد. نتایج این بررسی نشان میدهد که درصد نسبی تعداد گندم های دوروم انتخاب شده و مقاوم به بیماری بیشتر از گندم های نان بوده و درصد نسبی تعداد گندم های با رشد بینابین که از نوع گندم های دوروم می باشند بیشتر از گندم های با تیپ رشد زمستانه و بهاره میباشد. لذا استفاده ارقام گندم دوروم به جای ارقام گندم نان در مناطق آلوده به این بیماری می تواند در کاهش خسارت و یا کنترل بیماری موثر باشد. واژه های کلیدی: سیاهک پنهان معمولی - گندم دیم، ،مقاومت. Tilletia laevis – Common bunt