شهلا باقری متین
محمد تقی توحیدی
علیمردان کرانیان
علیرضا محمدی

گندم عمده ترین محصول زراعی کشور است. در مزارع گندم و جو، سن گندم ‭Eurygaster integriceps Puton ‬همواره یک آفت کلیدی بوده و در اغلب اوقات مبارزه شیمیایی علیه سن مادر و پوره ها انجام می شود. در این تحقیق کارایی حشره کش های دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC (‬دلتارال) در مقایسه با سایر حشره کش های رایج ر کشور بررسی شد. تیمارها عبارت بودند از: فنیتروتیون ‭%EC‬‮‭50‬ با غلظت ‮‭3/33‬ در هزار، دلتامترین % ‮‭5.2‬ ‭EC ‬با دو غلظت ‮‭0/7‬و ‮‭0/3‬در هزار، دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC‬با سه غلظت ‮‭5 0/62‬،/0 و ‮‭0/42‬ در هزار و شاهد. این تیمارها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در زمان سمپاشی علیه سن مادر و پوره بررسی شدند. نتایج حاصل از آزمایش عدم وجود اختلاف معنی دار بین تیمارهای دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC ‬با غلظت های‮‭0/62‬ و ‮‭0/5‬ در هزار در مقایسه با حشره کش های رایج در منطقه را نشان می دهد. بطوریکه میانگین درصد کارایی علیه سن مادر بعد از چهارده روز را می توان مربوط به تیمار دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC ‬با غلظت ‮‭0/62‬ در هزار دانست که با درصد کارایی ‮‭100‬ در صد و پس از آن تیمارهای دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭EC ‬با غلظت ‮‭0/7‬ در هزار و دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC ‬با غلظت ‮‭0/5‬ در هزار با درصدکارآیی ‮‭98/21‬ و ‮‭96/87‬ درصد، جملگی در گروه ‭(a) ‬قرار گرفتند. همچنین بین تیمارها اختلاف معنی دار مشاهده نگردید. نتایج آزمایش در مرحله پورگی سن گندم نشان داد که بعد از چهارده روز از سمپاشی بیشترین درصد کارایی مربوط به دو تیمار دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC ‬با غلظت ‮‭0/62‬ در هزار و دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭EC ‬با غلظت ‮‭0/7‬ در هزار به ترتیب با درصد کارآیی ‮‭88/37‬ و ‮‭84/96‬ بود و کمترین کارآیی مربوط به تیمار فنیتروتیون ‭%EC‬‮‭50‬ با غلظت ‮‭3/33‬ در هزار با درصد کارایی ‮‭78/98‬ درصد مشاهده گردید. در مورد فاکتور درصد سن زدگی بین تیمارها و شاهد اختلاف معنی داری مشاهده شد، کمترین درصد سن زدگی در تیمارهای دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭EC ‬با غلظت ‮‭0/7‬ در هزار و دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭EC ‬با غلظت های ‮‭0/3‬ در هزار به ترتیب به مقدار ‮‭0/87‬ و ‮‭1/1‬ درصد برآورد گردید. بطور کلی حشره کش جدید دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC ‬با غلظت های ‮‭0/5‬ و ‮‭0/62‬ در هزار، به ترتیب با میانگین ‮‭96/87‬ و ‮‭100‬ درصد تلفات برعلیه سن مادر و با میانگین ‮‭88/37‬ و ‮‭81/03‬ درصد تلفات بر علیه پوره می تواند یکی از سموم مناسب برای کنترل سن مادر و پوره سن گندم باشد. به طوریکه ‮‭14‬ روز بعد از سمپاشی حشره کش دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭SC(‬دلتارال) با غلظت ‮‭0/5‬ در هزار علیرغم عدم وجود اختلاف معنی دار بهترین کارایی را داشت. واژگان کلیدی: سن گندم، کنترل شیمیایی، دلتامترین %‮‭5.2‬ ‭EC ‬، فنیتروتیون، دلتامترین%‮‭5.2‬ ‭SC