رامین بیدل
محمد قیطوری
محمود رضا طباطبایی

فرسایش خاک، یکی از اجزا بسیار موثر تخریب اراضی و فرآیندیست با نتیجه ناخوشایند و صرفنظر از تاثیراتی همچون کاهش توانایی خاک، پرشدن تدریجی مخازن سدها، رسوبگذاری در کانالهای آبیاری و . . . در واقع به نوعی، کارنامه مدیریت اراضی و بازگوکننده نوع رفتار بشر با محیط طبیعی محسوب می گردد.در این پژوهش، به مقایسه تصاویر ماهواره های لندست ،7 سنجنده های‭ETM+ ‬و‭TM‬و ماهواره‭IRS ‬سنجنده ‭LISS‬4شامل باندهای رنگی منطقه سراب حوضه آبخیز مرک با مساحتی معادل ‮‭33000‬ هکتار در استان کرمانشاه، به منظور بررسی امکان تهیه نقشه سیمای فرسایش خاک و تشخیص عوارض و سطوح فرسایش یافته پرداخته شده است. در این منطقه، هفت تیپ فرسایش شامل سطحی، شیاری، آبراهه ای، خندقی، توده ای و برفی واریزه ای و بدلند وجود دارد که پس از ثبت مختصات و مشخصات آنها بوسیله ‭GPS‬، نقشه واقعیات زمینی به همراه دو کاربری جنگل و زراعت تهیه گردید. پس از تصحیحات هندسی و رادیومتریک و پخش اتمسفریک،پردازش اولیه تصاویر با روشهای مختلفی همچونبارزسازی طیفی، تعدیل کننده هیستوگرام،انحراف معیاروتباین تکه ایانجام گردید که تصویر بدست آمده از روش تعدیل هیستوگرامی برای تفسیر چشمی مطلوبتر تشخیص داده شد با انجام تحلیل مولفه های اصلی و مشخص شدن ترکیب سه باندی مناسب هر تصویر، طبقه بندی تصاویر با نقاط تعلیمی بدون فیلتر و با اعمال فیلتر صورت گرفت که با ارزیابی های سه گانه پراکندگی، جدول توافقی و صحت سنجی مبتنی بر شاخص کاپا، تصویر ‭ETM ‬متشکل از باندهای 3،5،4 منتج از ‭pc‬1 در سیستم رنگ ‭RGB ‬و با فیلتر3*3‭lowpass ‬، توانست با مقادیر صحت طبقه بندی کلی ‮‭63/33‬ درصد و کاپای ‮‭0/5417‬ عوارض فرسایشی آبراهه ای، بدلند، حرکت توده ای، برفی واریزه ای وکاربریهای جنگل و زراعت را طبقه بندی نماید. در تصویر‭TM‬، باندهای منتج از‭pc‬1 و نیز تصویر اصلی نتایج مناسبی نداشتند بنابراین با رویکردی تجربی و با انتخاب باندهای7،4،1 که در برگیرنده باندهای مربوط به پوشش خاک و سنگ و پوشش گیاهی و مریی می باشد بدون استفاده از هیچ نوع فیلتری با مقادیر صحت طبقه بندی ‮‭73/75‬ درصد و کاپای ‮‭0/6592‬ ، عوارض فرسایشی بدلند، حرکت توده ای، برفی واریزه ای، سطحی و کاربری های جنگل و زراعتطبقه بندیگردیدند.درتصویر‭IRS-LISS‬4، نتایج مطلوب در شرایطی بدست آمدکه تصویر با فیلتر3*3‭lowpass‬و با مقدار شاخص صحت طبقه بندی کلی ‮‭71/11‬ درصد و کاپای ‮‭0/6406‬ منجر به طبقه بندی عوارض فرسایشی بدلند، حرکت توده ای، سطحی، برفی واریزه ای و کاربریهای جنگل و زراعت گردید. واژه های کلیدی : اطلاعات رقومی، آی آر اس، پردازش تصویر، حوضه مرک، فرسایش خاک،کرمانشاه، لندست.