حسن مروتی خمسی
سعید عطایی کچویی
کسری اسماعیل نیا
عفت پرمور
محمد کلانتر زاده
زهرا شهرام یار

با گذشت بیش از یک قرن از کشف تک یاخته تیلریا ، تحقیقات گسترده ای در استفاده از روش های مختلف ایمن سازی بر علیه تیلریوز گاوی به منظور کنترل و پیشگیری انجام شده است. تولید واکسن کشت سلولی تیلریوز گاوی با استفاده از پاساژهای متعدد سویه S‮‭15‬ تیره سلولی آلوده شیزونت تیلریا آنولاتا درموسسه رازی بیش از ‮‭40‬ سال است که به منظور کنترل و پیشگیری بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر برای ارزیابی کیفی محصول نهایی تولید شده از نظر توانمند بودن (پوتنسی) واکسن از روش میزان شمارش سلول های زنده ‭(viability) ‬و با استفاده از رنگ آمبزی حیاتی تریپان بلو صورت می گیرد. روش کالریمتری با استفاده از نمک تترازولیوم ‭MTT (T [‬3-(5،4‭-dimethyl thiazol-‬2‭-yl)-‬5،2‭-diphenyl tetrazolium bromide]) ‬با مکانیسم توانایی آنزیم میتوکندریایی سوکسینات دهیدروژناز سلول های زنده و فعال در تبدیل نمک تترازولیوم ‭MTT ‬به کریستال های فورمازان و نهایتا سنجش میزان جذب نوری رنگ بنفش توسط اسپکتروفتومتر می باشد که رابطه مستقیمی با تعداد سلول های زنده و فعال از نظر متابولیکی دارد. به منظور مقایسه روش ‭MTT ‬با روش متداول میزان زنده بودن (‮‭20‬ ، ‭(viability ‬بچ واکسن تیلریوز گاوی تولید موسسه رازی با هر دو روش ‭MTT ‬و‭Viability ‬مورد ارزیابی کیفی قرار گرفت. نتایج حاصله از کنترل کیفی در روش پیشنهادی نسبت به روش معمول نشانگر حساسیت بالاتر در شناسایی سلولهای زنده و فعال می باشد. با توجه به نتایج بدست آمده، روش ارزیابی کیفی به روش ‭MTT ‬در مقایسه با روش ‭Viability ‬از دقت و اطمینان بیشتری برخوردار است. روش متداول ‭viability ‬با توجه به سرعت و سادگی در انجام آزمایش در ارزیابی های کیفی بر روی نمونه های روتین همچنان جایگاه خود را حفظ می کند. علاوه بر این با توجه به ماهیت و اساس روش ‭MTT ‬، از این روش در ارزیابی و مطالعه میزان سلول های زنده و فعال و نیز شاخص تکثیر ‭(Proliferative index) ‬سویه های سلولی آلوده به شیزونت تیلریا آنولاتا مورد نیاز تولید واکسن نیز روش قابل اعتماد محسوب می گردد.