علیرضا میرزاجانی
شهرام عبدالملکی
حجت خداپرست
محمد صیاد بورانی
اسماعیل صادقی نژاد
مهدی مرادی
هادی بابایی
سیامک باقری
یسپیده خطیب
عقوبعلی زحمتکش
اسماعیل یوسف زاد
حجت محسن پور
مصطفی صیادرحیم
جلال تجدد
محرم ایرانپور
فریبا مددی
اصغر صداقت کیش

پرورش آبزیان و تولید پروتیین و گوشت ماهی در مخازن آبی، در برنامه توسعه ای شیلات ایران جایگاه مهمی دارد. وجود سدهای متعدد در سطح استان زنجان پتانسیل بالقوه ارزشمندی را برای تولید محصولات شیلاتی بوجود آورده است. در این راستا سعی گردید تا خصوصیات زیستی و غیرزیستی دریاچه سدهای مخزنی میرزاخانلو و شویر طی ماههای شهریور، آبان و دی ‮‭1386‬ و اردیبهشت، تیر، شهریور و مهر ‮‭1387‬ مورد بررسی قرار گیرد. پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب بالغ بر ‮‭15‬ پارامتر هیدروشیمی شامل پارامترهای مرتبط با نیتروژن و فسفر، اکسیژن، پی اچ، سختی، آنیون ها و کاتیون ها سنجش گردید. همچنین خصوصیات زیستی دریاچه شامل جوامع پلانکتونی، کفزیان و ماهیان شناسایی شدند. در نهایت برآورد پتانسیل شیلاتی دریاچه ها به منظور رهاسازی بچه ماهیان ارایه گردید. دریاچه میرزاخانلو دارای آب و هوای گرم و نیمه مرطوب بوده در حوضه آبخیز دریای خزر و رودخانه قزل اوزن قرار گرفته در حالیکه دریاچه شویر دارای آب و هوای نیمه خشک و زمستان های فرا سرد بوده و در حوضه آبریز دریاچه نمک قرار گرفته است. فراوانی کلی فیتوپلانکتون های دریاچه میرزاخانلو از حداقل ‮‭1/6‬ تا حداکثر ‮‭45/2‬ میلیون سلول در لیتر متغیر بوده و طی مدت بررسی ‮‭32‬ جنس فیتو پلانکتونی شاخه شناسایی گردید. فراوانی کلی زیو پلانکتون های این دریاچه از ‮‭48‬ تا ‮‭632‬ عدد درلیتر متغییر بوده و ‮‭22‬ جنس از 4 شاخه شناسایی شده بود. فراوانی کلی فیتو پلانکتون ها در دریاچه شویر از / میلیون سلول در لیتر تا / میلیون سلول در لیتر متغیر بوده و جنس شناسایی شده بود و فراوانی کلی زیو پلانکتونها از تا عدد در لیتر در قالب ‮‭21‬ جنس بوده است. میانگین زیتوده کفزیان در دریاچه های شویر و میرزاخانلو بترتیب برابر ‮‭21/38‬ و ‮‭0/34‬ گرم در متر مربع بوده و دو گروه ‭Chironomidae ‬و ‭Tubificidae ‬گروههای کفزی قالب را تشکیل داده اند. بافت بستر دریاچه شویر بیش از ‮‭96/6‬ سیلت و رس بوده و این بافت در دریاچه میرزاخانلو ‮‭74‬ درصد است. مواد آلی نیز بترتیب ‮‭4/3‬ و ‮‭3/2‬ درصد بستر دریاچه ها را تشکیل داده است. در بررسی ماهیان دریاچه سد میرزاخانلو گونه های پرورشی کپور، سرگنده، فیتوفاگ و گونه های سیاه ماهی و تیز کولی شناسایی شدند. در دریاچه شویر علاوه بر 5 گونه یاد شده کاراس طلایی، کاراس، مروارید ماهی و عروس ماهی نیز حضور داشتند. بررسی خصوصیات هیدروشیمی دریاچه ها نشان داد که این پارامترها محدودیتی را برای آبزی پروری ایجاد نمی کنند و بر اساس شاخص های تروفی در زمره آبهای مزو-یوترف و یوتروف قرار می گیرند. با وجود برخی محدودیت های دمایی، آبزی پروری گسترده در این دریاچه ها میسر بوده و مقدار تولید ماهی فیتوپلانکتون خوار برای دریاچه های شویر ومیرزاخانلو ‮‭321‬ و ‮‭151‬ کیلوگرم در هکتار پیش بینی شده است. با توجه به امکانات موجود کشاورزی منطقه و ساماندهی شورای ده و فراهم آوری تسیهلات لازم می توان آبزی پروری نیمه متراکم در این مناطق را عملی نمود.