معرفت مصطفوی راد
ایرج بنیادی
شایگان ادیبی
مهران غلامی
امین نوبهار
ابراهیم اکبرزاده

به منظور ارزیابی اثرات فواصل ردیف کاشت بر عملکرد برخی ارقام لوبیا دو آزمایش مزرعه ای در سال های زراعی‮‭1392‬ و ‮‭1393‬ به صورت اسپلیت پلات و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در استان گیلان (تالش) و در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل چهار فاصله ردیف ‮‭40‬ ‭(D‬1)، ‮‭50‬‭(D‬2) ، ‮‭60‬ ‭(D‬3) و ‮‭70‬ سانتی متر ‭(D‬4) و پنج رقم لوبیا صدری‭(V‬1) ، گلی‭(V‬2) ، اختر‭(V‬3) ، پاک ‭(V‬4) و درسا ‭(V‬5) به همراه رقم محلی پاچ باقلا ‭(V‬6) بهصعنوان شاهد، به صورت تصادفی به ترتیب در کرت های اصلی و کرت-های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (‮‭2133‬ کیلوگرم در هکتار) در رقم بومی پاچ باقلا تخت تاثیر فاصله ردیف کاشت‮‭50‬ سانتی متر به میزان ‮‭2133‬ کیلوگرم در هکتار بدست آمد ولی تفاوت معنی داری در مقایسه با رقم پاک (‮‭2117‬ کیلوگرم در هکتار) نداشت. در این مطالعه، بالاترین عملکرد زیست توده (‮‭4937‬ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (‮‭45/57‬ درصد) به ترتیب به اثرهای متقابل فاصله ردیف کاشت ‮‭50‬ سانتی متر ا رقم پاک و فاصله ردیف کاشت ‮‭50‬ سانتی متر ا توده بومی پاچ باقلا اختصاص داشت. همچنین، اثر متقابل فاصله ردیف کاشت ‮‭40‬ سانتی متر ا رقم گلی بالاترین میزان پروتیین دانه (‮‭27/93‬ درصد) را نشان داد ولی تفاوت معنی داری نسبت به فاصله ردیف کاشت ‮‭50‬ سانتی متر وجود نداشت. بر اساس نتایج این تحقیق، افزایش و کاهش فواصل ردیف کاشت سبب نقصان عملکرد دانه در ارقام لوبیا گردید. به نظر می رسد که کاهش فواصل ردیف کاشت به دلیل کمبود نور در داخل کانوپی، کاهش فتوسنتز گیاه و تخصیص ناکافی اسیمیلات ها سبب کاهش عملکرد دانه و افزایش محتوای پروتیین دانه لوبیا می گردد. به علاوه، کاهش تراکم بوته، به دلیل افزایش تراکم علف های هرز بین ردیف ها و افزایش تلفات تشعشع خورشیدی و زمین زراعی، سبب کاهش عملکرد دانه در واحد سطح می شود. براساس نتایج این آزمایش، فاصله ردیف کاشت‮‭50‬ سانتی متر برای تولید لوبیا در شرایط اقلیمی منطقه مناسب می باشد. واژه های کلیدی: ارقام لوبیا، پروتیین، فاصله ردیف، عملکرد دانه.