ابوالفضل هدایتی پور
جواد قد بیگلو
غلامرضا مراد آبادی
محمد علی خود شناس
افشین بافنده
عباس طاهری
محمد یونسی الموتی
محمد بابائی
علیرضا کیشانی
حسین برزآبادی
محمدرضا لک
مجتبی نجمی

به منظور بررسی تاثیر روش های خاک ورزی حفاظتی بر روی یک سری از خواص فیزیکی، شیمیایی و همچنین مصرف انرژی در زراعت گندم دیم، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه ای واقع در علی آباد شهرستان فرمهین انجام شد. تیمار های آزمایش عبارت بودند از‭:T‬1- روش مرسوم،T2 - استفاده از گاوآهن مرکب،T3 - استفاده از چیزل - پکر وT4 روش کشت مستقیم. در اواسط مهر ماه عملیات آماده سازی زمین بر اساس تیمار های آزمایش در قطعه زمینی که سال قبل به کشت گندم دیم اختصاص داده شده بود ، اجرا شد. برخی خواص فیزیکی و مکانیکی خاک شامل وزن مخصوص ظاهری خاک ، میانگین قطر وزنی کلوخه ها، مقاومت مکانیکی خاک و میزان نفوذ پذیری آب در خاک اندازه گیری شد. مصرف سوخت بر حسب لیتر در هکتار، مقادیر انرژی نهاده و ستاده تیمار های آزمایش اندازه گیری شد. قبل از برداشت ، صفاتی چون ارتفاع بوته و طول خوشه اندازه گیری شد. به دنبال آن عملکرد واجزای عملکرد اندازه گیری شد. در نهایت تحلیل اقتصادی نیز انجام شد. نتایج داده ها با استفاده از نرم افزاز آماری‭Mstat_C ‬مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد تاثیر روش خاک ورزی بر روی عملکرد دانه در سطح آماری %5 معنی دار نمی باشد. میزان نفوذ پذیری در تیمار هایT1، T2، T3و ‭ T‬4به ترتیب برابر با ‮‭3 10/9‬،/‮‭7 16‬،/‮‭15‬ و ‮‭17/9‬ میلی متر بر ساعت بود. بیشترین مصرف انرژی در روش خاک ورزی مرسوم با مقدار ‮‭13963‬ مگاژول در هر هکتار و کمترین مصرف انرژی در روش بدون شخم با مقدار ‮‭7787‬ مگاژول در هر هکتار به دست آمد. بر اساس نتایج این پژوهش کمترین و بیشترین بهره وری انرژی، با مقادیر ‮‭0/07‬ کیلوگرم بر مگاژول و ‮‭0 /13‬کیلوگرم بر مگاژول به ترتیب مربوط به روش های مرسوم و کشت مستقیم بوده است. نتایج اقتصادی آزمایش نشان داد بهترین گزینه استفاده از گاوآهن مرکب می باشد. با این حال با توجه به اختلاف کم نسبت منفعت به هزینه در روش های شخم حفاظتی، با در نظرگرفتن سایر عوامل فنی و زراعی، در زراعت گندم دیم،کشت مستقیم توصیه می شود. گزینه بعد از آن نیز استفاده از گاوآهن چیزل-پکر وگاوآهن مرکب می باشد. واژه های کلیدی :زراعت دیم، خاک ورزی حفاظتی، مصرف انرژی، گندم