مرتضی خان احمدی
مختار میران زاده
مجتبی یحیی آبادی
محمود صفری
امراله شاهین
عباس حاجیان
اصغر محسن زاده کرمانی

افزایش قیمت انرژی در کشور و تشدید بحران آلودگی محیط زیست بر اهمیت تولید انرژی های تجدیدپذیر و پاک از جمله تولید بیوگاز افزوده است. پسماندهای کشاورزی مواد اولیه اصلی تولید بیوگاز هستند و سالانه حدود شصت میلیون تن ماده زیست توده خشک در قالب پسماندهای مختلف کشاورزی اعم از گیاهی و دامی تولید می شود که انرژی نهفته در آن معادل %‮‭40‬ انرژی گاز طبیعی مصرفی کشور است. پتانسیل تولید بیوگاز از کود گاوی حدود ‮‭1/5‬ میلیارد متر مکعب درسال است. تولید بیوگاز به دو روش تر و خشک انجام می شود که در روش اول درصد ماده خشک محتویات بیوراکتور کمتر از %‮‭15‬ و در روش دوم بالاتر از این مقدار است. در این گزارش امکان پذیری تولید بیوگاز از دو پسماند کشاورزی کاه و کلش برنج و کود گاوی به روش خشک بررسی گردید. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که سرعت تبدیل کلش برنج به بیوگاز در ‮‭35‬ درجه سانتی گراد طی ‮‭45‬ روز با افزایش درصد ماده خشک خوراک کاهش یافته به طوری که برای %7 ماده خشک ‮‭153‬ میلی لیتر متان به ازای هر گرم کلش برنج تولید شده که %‮‭40‬ از حداکثر مقدار تیوری است. از طرف دیگر برای %‮‭20‬ ماده خشک تولید متان به ازای هرگرم ماده خشک به یک سوم این مقدار کاهش یافته است. هم چنین تولید بیوگاز از کودگاوی تازه دارای %‮‭17‬ ماده خشک بدون رقیق سازی و افزودن منبع میکروبی اضافی نیز بررسی شد و نتایج حاکی از کندی تولید بیوگاز در شرایط مورد بررسی بود. در این شرایط بیوگاز تولیدی طی صد روز در دمای ‮‭35‬ درجه سانتی گراد حدود %‮‭20‬ از حداکثر مقدار قابل حصول بود. هم چنین برآورد اقتصادی تولید بیوگاز از کود گاوی براساس استفاده از بیوراکتور کیسه ای بدون همزن انجام گرفت و نتایج نشان داد که درصورتی که برق تولیدی از بیوگاز به قیمت مصوب برای انرژی های تجدیدپذیر خریداری گردد تولید بیوگاز برای واحدهای با ظرفیت یک تن یا بیشتر کود تازه در روز سود آور خواهد بود مشروط بر آنکه تبدیل %‮‭50‬ از ماده خشک کود به بیوگاز برای کود تازه بدون رقیق سازی حداکثر طی ‮‭90‬ روز و برای کود رقیق شده تا درصد جامدات %7 حداکثر طی ‮‭33‬ روز انجام گیرد. کلمات کلیدی : اقتصادی، بیوگاز، خشک، کاه برنج، کود دامی