بهروز واعظی
علی میرزا مرادی
زهره حبیبی شرف آباد
یزدان موسوی

این پژوهش با 3 لاین پیشرفته خلر به همراه رقم نقده به عنوان شاهد در دو منطقه از استان کهگیلویه و بویراحمد (مناطق باشت دشت امام زاده جعفر) در شرایط زارع در سال زراعی ‮‭1393-94‬ اجرا شد. هر لاین در هر منطقه در کرت هایی به مساحت ‮‭2000‬ متر مربع در یک تکرار در آذر ماه سال ‮‭1393‬ کشت گردید. در منطقه امام زاده جعفر گچساران، دامنه عملکرد علوفه خشک (زیست توده) از ‮‭2190/3‬ کیلوگرم در هکتار برای رقم نقده تا ‮‭3050/0‬ کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ شماره یک با 3/%‮‭139‬ برتری نسبی در مقایسه با شاهد نوسان داشت. دامنه عملکرد علوفه تر از ‮‭7616/6‬ کیلوگرم در هکتار برای شاهد نقده تا ‮‭8966/4‬ کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ شماره 3 متغیر بود (سودمندی نسبی ژنوتیپ شماره 3 نسبت به شاهد نقده 7/%‮‭117‬). دامنه عملکرد دانه از ‮‭534/8‬ کیلوگرم در هکتار تا ‮‭900/0‬ کیلوگرم در هکتار به ترتیب برای رقم شاهد و ژنوتیپ شماره یک متغیر بود (ژنوتیپ شماره یک نسبت به رقم نقده 3/%‮‭168‬ برتری داشت). در منطقه باشت، دامنه عملکرد علوفه خشک (زیست توده) از ‮‭2063/3‬ کیلوگرم در هکتار برای رقم نقده تا ‮‭4443/6‬ کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ شماره یک و 4/%‮‭215‬ برتری نسبی در مقایسه با شاهد نوسان داشت. دامنه عملکرد علوفه تر از ‮‭4989/6‬ کیلوگرم در هکتار برای شاهد نقده تا ‮‭8702/4‬ کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ شماره 3 و سودمندی نسبی 4/%‮‭174‬متغیر بود. دامنه عملکرد دانه از ‮‭342/2‬ کیلوگرم در هکتار تا ‮‭933/3‬ کیلوگرم در هکتار به ترتیب برای رقم شاهد و ژنوتیپ شماره یک و برتری 7/%‮‭272‬متغیر بود. به عنوان نتیجه کلی اینگونه استنباط گردید که ژنوتیپ های امیدبخش خلر نسبت به شاهد نقده از نظر اکثر صفات زراعی برتری محسوسی دارند. بطوریکه از نظر عملکرد علوفه خشک ژنوتیپ شماره یک با عملکرد ‮‭3746/8‬ کیلوگرم در هکتار و برتری 3/%‮‭177‬ بود از نظر علوفه تر ژنوتیپ شماره دو در دو منطقه با متوسط عملکرد ‮‭8610/4‬ کیلوگرم در هکتار و سودمندی 1/%‮‭142‬ نسبت به شاهد بود در نهایت از نظر عملکرد دانه ژنوتیپ شماره یک با عملکرد ‮‭916/7‬ کیلوگرم در هکتار و افزایش عملکرد 5/%‮‭220‬ نسبت به شاهد نقده بود. با در نظر گرفتن جمیع صفات زراعی، وضعیت ظاهری ژنوتیپ های خلر در مزرعه، برتری محسوس آنها نسبت به نقده و ملاحظه نتایج آزمایشات سالهای گذشته، توصیه می شود ژنوتیپ شماره یک با شجره ‭Sel.‬‮‭290‬‭-ICARDA ‬برای تولید علوفه خشک و دانه و ژنوتیپ شماره دو با شجره ‭Sel.‬‮‭449‬‭-ICARDA ‬برای تولید علوفه تر برای مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم معرفی گردد. واژه های کلیدی: امید بخش، لاین های خلر و مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر