عمران عالیشاه
محمد رضا رمضانی مقدم
محمد حسن حکمت
علی اصغر میری
محمد حسن نجار
محمد ولی دهقان
موسی الازمنی

در این تحقیق ‮‭10‬ هیبرید F1 همراه با ‮‭10‬ رقم والدی و تجاری پنبه در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی در سه تکرار در سه منطقه هاشم آباد، کاشمر و داراب مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات در ایستگاه هاشم آباد دلالت بر اختلاف معنی دار بین هیبریدها و والدین مورد مطالعه برای اکثر صفات کمی و کیفی داشت (به جز تعداد غوزه). بر اساس نتایج ایستگاه هاشم آباد، هیبریدهای ‭Mehr‬ا ‭BeliIzovar ‬و T2ا‭Bakhtegan ‬به ترتیب با عملکرد ‮‭4993‬ و ‮‭4876‬ کیلوگرم در هکتار در رتبه های اول و دوم قرار گرفتند. میزان هتروزیس عملکرد دورگ های مذکور نسبت به رقم تجاری و میانگین والدین به ترتیب حدود 6 و ‮‭28‬ درصد برآورد گردید. از لحاظ شاخص کیفیت الیاف رقم تجاری ساحل و هیبریدهای ‭Sahel‬ا B‮‭557‬ و ‭Sahel‬ا ‭Sindose ‬در رتبه های نخست قرار گرفتند. در ایستگاه داراب اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد مشاهده نشد، ولی از نظر وزن و تعداد غوزه در سطح آماری یک درصد و از نظر زودرسی در سطح آماری 5 درصد اختلاف بین ژنوتیپ ها معنی دار بود. از بین ‮‭17‬ دورگ مورد بررسی، دورگ (آرین ا گلستان) با عملکرد وش ‮‭4001‬ کیلوگرم در هکتار و دورگ (بلی ایزوارا تابلادیلا) با عملکرد ‮‭3967‬ و دورگ( ‮‭492‬‭-S ‬ا ارم 3) با عملکرد ‮‭3934‬ کیلوگرم درهکتار در کلاس نخست ‭(A) ‬قرار گرفتند. هتروزیس سه دورگ مذکور نسبت به رقم تجاری بختگان به ترتیب ،‮‭22 23‬ و ‮‭21‬ درصد بود. عملکرد ارقام گلستان و بختگان به ترتیب ‮‭3623‬ و ‮‭3252‬ کیلوگرم درهکتار بود. در ایستگاه کاشمر دورگ ‭(Sahel‬ا ‭Khordad) ‬با عملکرد ‮‭2967/1‬ کیلوگرم در هکتار و بالاترین درصد کیل، در کلاس آماری ‭A ‬قرار گرفت. کلمات کلیدی: پنبه، هتروزیس، هیبرید، عملکرد