ناصر امانی فر
کرامت اله ایزدپناه
رحیم اسحاقی
فرهاد اشراقی
شهناز ایزدی نژاد
محمود طاهری

طی سال های ‮‭1388‬ و ‮‭1389‬ بررسی های مزرعه ای در استان چهار محال و بختیاری به منظور تعیین اثر تاریخ کشت و تیمار بذر با ایمیداکلوپرید بر عملکرد و اجزا عملکرد ذرت رقم ‮‭704‬ (حساس به ویروس موزاییک ایرانی ذرت) انجام شد. تاریخ های کشت از بیستم اردیبهشت الی پنجم تیر ماه به فاصله ‮‭15‬ روز بود. در هر دو سال بیوماس در کرت های کشت شده در بیستم اردیبهشت به طور معنی داری در اثر آلودگی به بیماری های ویروسی بویژه ویروس موزاییک ایرانی ذرت ‭(Iranian maize mosaic virus (IMMV)) ‬کاهش یافت. علایم آلودگی به ویروس های کوتولگی زبر ذرت ‭(Maize rough dwarf virus (MRDV) ) ‬و کوتولگی زرد جو‭(Barley yellow dwarf‬، ‭BYD) ‬و غلات‭(Cereal yellow dwarf‬، ‭CYD) ‬در برخی کرت های آزمایشی به میزان کمتر از %3 در برخی از بوته های ذرت مشاهده شد. وقوع بیماری در کرت های آزمایشی بسته به تاریخ کشت و تیمار یا عدم تیمار بذر از2 % تا ‮‭44/5‬ % متغییر بود. بهترین عملکرد و اجزا عملکرد ذرت در هر دو سال مربوط به کرت های کشت شده در بیستم خرداد و پنجم تیر ماه بود. عملکرد و اجزا عملکرد ذرت در پاسخ به تیمار بذر بسته به تاریخ کشت از ‮‭9/3‬ تا %‮‭32‬ افزایش معنی دار نشان داد(‮‭01.0‬‭=P). ‬آزمون الیزا با استفاده از آنتی سرم ویروس موزاییک ایرانی ذرت و سروتیپ های کوتولگی زرد جو و غلات بررسی شدند، نتایج را تایید نمود. تعداد هفت رقم ذرت ‭(ZP‬‮‭704‬،‮‭677‬، ‭ZP‬،‮‭684‬‭ZP‬‮‭505‬،‭KONSOUR‬، ‭RSC‬‮‭500‬،‭TWC‬‮‭647‬) از نظر وضعیت آلودگی به ویروس های موزاییک ایرانی ذرت و کوتولگی زبر ذرت در دو منطقه لردگان و شهرکرد در شرایط آلودگی طبیعی در سال زراعی ‮‭1387-88‬ مورد ارزیابی قرار گرفت، که حساس ترین آنها ‮‭704‬ و مقاومترین آنها ‭KONSOUR‬بود. ارقام مورد آزمایش در شرایط آلودگی طبیعی از نظر وضعیت آلودگی به موزاییک ایرانی ذرت و کوتولگی زبر ذرت به سه گروه تقسیم شدند. مدل کوادراتیک ‭y=‬‮‭45.1-84.0‬‭x+‬‮‭11.1‬x2 بهترین برازش را به داده های عملکرد (بیوماس) نسبی و میزان وقوع موزاییک ایرانی ذرت داشت به عنوان بهترین مدل انتخاب گردید. اوج جمعیت زنجرک های ‭Laodelphax striatellus ‬و ‭Unkanodes tanasijevici ‬ناقلین موزاییک ایرانی ذرت و کوتولگی زبر ذرت در ذرت کشت شده در تاریخ ‮‭20‬ اردیبهشت در زمانی مشاهده شد که گیاهچه های آنها در مرحله 3 برگی بودند. واژه های کلیدی : ایمیداکلوپرید ، تاریخ کشت، تیمار بذر ، بیماری های ویروسی، کنترل ویروس ، ویروس های غلات، ذرت،استان چهارمحال و بختیاری ، ‭Laodelphax striatellus ‬و ‭Unkanodes tanasijevici