مریم هاشمی
فوژان بدیعی
عبدارضا محمدی
ندا مفتون آزاد
نسرین کشاورز

میوه توتصفرنگی به دلیل خواص درمانی و تغذیهصای از ارزش خاصی برخوردار است. متاسفانه این میوه به دلیل حساسیت فراوان به عوامل قارچی از جمله میوهصهای فسادپذیر بهصشمار میص آید و عمر صانبارمانی بسیار کوتاهی دارد. کاربرد ترکیبات شیمیایی مصنوعی ضدقارچی به منظور افزایش عمر انبارمانی این میوه نگرانی-های فراوانی را به همراه داشته است. به همین دلیل استفاده از روشصهای ایمن برای کنترل فساد سریع میوه توتصفرنگی و حفظ کیفیت این میوه در مدت انبارمانی ضروری است. کاربرد موفقیت آمیز کیتوزان در فرمولاسیون پوششصهای خوراکی از یک سو و اثبات افزایش خاصیت ضد قارچی در اثر کاهش اندازه ذرات کیتوزان از سوی دیگر سبب شد تا در پژوهش حاضر کارایی سه نوع پوشش خوراکی بر پایه نانوامولسیون کیتوزان با هدف تاخیر فساد قارچی، حفظ کیفیت و افزایش انبارمانی توتصفرنگی مورد بررسی قرار گیرد. میوه توتصصفرنگی پس از برداشت،با نانوامولسیون کیتوزان پوششصدهی شده و همراه با نمونهصهای شاهد در دمای و رطوبت نسبی‮‭70‬ % نگهداری شد. هر چهار روز یکبار شاخصصهای کیفی شامل اسیدیته، ‭pH‬، مواد جامد محلول، سفتی بافت، افت وزن، شدت تنفس، فعالیت آنتیصاکسیدانی، میزان آنتوسیانین، میزان اسیدآسکوربیک، فعالیت آنزیمی(آنزیمصهای پلی فنل اکسیداز و پراکسیداز) و درصد خرابی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. پس از هشت روز انبارمانی در نمونه شاهد و نمونه پوشش داده شده با نانوامولسیون کیتوزان و مس (اندازه ذرات ‮‭002-300‬ نانومتر) اسیدیته، ‭pH‬و مواد جامدمحلول تغییر چندانی نداشته ؛ کاهش استحکام بافت به ترتیب ‮‭30‬و درصد افت نشان داده ؛ افت وزن به ترتیب ‮‭2/5‬ و 5/ درصد؛ افزایش شدت تنفس به ترتیب ‮‭05‬ و 0 درصد؛ کاهش پتانسیل آنتیصاکسیدانی به ترتیب ‮‭02‬ و 0 درصد؛ افزایش غلظت آنتوسیانین به ترتیب ‮‭0/ 3‬ و 5/ درصد؛ کاهش اسیدآسکوربیک به ترتیب تقریبا 0 و 0 درصد؛ افزایش فعالیت پلیصفنل اکسیداز به ترتیب ‮‭05‬ و 5 درصد؛ افزایش فعالیت پراکسیداز به ترتیب ‮‭400‬ و ‮‭00‬ درصد؛ میزان خرابی به ترتیب 5 و ‮‭30‬ درصد بود. در نمونه شاهد و پوشش داده شده با نانوامولسیون کیتوزان حاوی مس و بدون مس (اندازه ذرات ‮‭05-0‬ نانومتر) نیز پس از هشت روز انبارمانی اسیدیته، ‭pH‬و مواد جامدمحلول تغییر چندانی نداشته ؛ کاهش استحکام بافت به ترتیب ‮‭44‬، 2 و 2 درصد؛ افت وزن به ترتیب ‮‭3/5‬، 5/ و 5/ درصد؛ افزایش شدت تنفس به ترتیب ‮‭33‬، و 0 درصد؛ کاهش پتانسیل آنتیصاکسیدانی به ترتیب 0، ‮‭24‬ و 4 درصد؛ تغییرات غلظت آنتوسیانین به ترتیب ، 9 و درصد؛ کاهش اسیدآسکوربیک به ترتیب ‮‭33‬، و درصد؛ افزایش فعالیت پلیصفنل اکسیداز به ترتیب‮‭35‬، 5و 5 درصد؛ افزایش فعالیت پراکسیداز به ترتیب ‮‭400‬ ، ‮‭05‬ و ‮‭05‬ درصد؛ میزان خرابی به ترتیب 5 ، ‮‭02‬ و ‮‭02‬ درصد بودهصاست. در روز بیستم انبارمانی تمامی پارامترها برای هر دو نوع پوشش نانوامولسیونی کیتوزان حاوی مس و بدون مس تقریبا یکسان تغییر کردهصاند به جز تغییرات اسیدآسکوربیک که در نمونه پوششی حاوی مس ‮‭90‬ درصد و در نمونه پوششی بدون مس ‮‭05‬ درصد کاهش مشاهده شده-است. در مجموع، پوششصدهی میوه توت فرنگی (رقم سلوا) با پوشش نانوامولسیون تهیه شده بر پایه کیتوزان میصتواند به عنوان روشی ایمن و کارا در افزایش انبارمانی میوه توت فرنگی از روز به روز در پوشش حاوی مس با ذرات بزرگتر و از روز به 0 روز(5/ برابر) در دو نوع پوشش دیگر با ذرات ریزتر و حفظ بهتر کیفیت این میوه سلامتیصبخش معرفی شود. نکته مهم عدم تاثیر منفی پوششصهای مورد استفاده در این مطالعه بر ویژگیصهای حسی میوه پوشش داده شده میصباشد. واژگان کلیدی: پوشش نانو-امولسیون کیتوزان، توت فرنگی، زمان انبارمانی،شاخصصهای کیفی